“Vào đại học hoàn toàn không phải là con đường duy nhất lập thân, lập nghiệp”

Đáp ứng nhu cầu của người học, thị trường lao động, yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của tỉnh và khu vực, những năm gần đây, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN) Quảng Ninh đã không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo. Phóng viên Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh đã có cuộc phỏng vấn ông Vũ Quang Trực, Phó Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội nhân dịp đầu năm học mới.

- Chào ông, ông có thể cho biết những thành tựu nổi bật nhất của GDNN Quảng Ninh trong thời gian vừa qua?

+ Vâng, có thể nói giáo dục nghề nghiệp GDNN Quảng Ninh những năm gần đây có bước chuyển biến tích cực theo hướng mở, linh hoạt đáp ứng nhu cầu đa dạng của người học và của người lao động. Tuyển sinh, đào tạo nghề diễn ra thường xuyên trong năm. Địa điểm đào tạo linh hoạt tại nhà trường và doanh nghiệp, chương trình đào tạo được xây dựng, phát triển bám sát nhu cầu đầu ra của doanh nghiệp và thị trường lao động.

Công tác quản lý nhà nước ngày càng đi vào nề nếp, nhất là triển khai thực hiện quy hoạch, chiến lược, và các chính sách về GDNN. Gần đây, một số cơ sở GDNN được sáp nhập nhằm tinh gọn bộ máy, tập trung đầu tư nguồn lực để xây dựng và phát triển có trọng tâm trọng điểm như: Sáp nhập Trường Cao đẳng Công nghiệp Cẩm Phả vào Trường Cao đẳng Công nghiệp và Xây dựng; sáp nhập Trường Cao đẳng Giao thông vào Trường Cao đẳng Việt Hàn. Nhiều cơ sở quan tâm đến đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị, đồ dùng dạy học, chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, đổi mới chương trình, nội dung đào tạo. Học sinh tốt nghiệp các cơ sở GDNN có việc làm đạt từ 85% đến 100%.

Tỉnh Quảng Ninh đã ban hành những chính sách đặc thù trong phát triển GDNN như: Nghị quyết số 310/2020/NQ-HĐND ngày 9/12/2020 của HĐND tỉnh về “Chính sách hỗ trợ học nghề thuộc danh mục nghề khuyến khích đào tạo và hỗ trợ học phí học văn hóa cho học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở học tiếp lên trình độ trung cấp, cao đẳng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, giai đoạn 2021-2025”; Nghị quyết số 35/2021/NQ-HĐND, ngày 27/8/2021 của HĐND tỉnh về ban hành chính sách thu hút, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao tại Trường Đại học Hạ Long, Trường Cao đẳng Việt - Hàn Quảng Ninh, Trường Cao đẳng Y tế Quảng Ninh giai đoạn 2021-2025. Các chính sách này đã tạo cơ hội cho nhiều học sinh, sinh viên hoàn cảnh khó khăn, khuyến khích sinh viên nỗ lực để đạt thành tích cao trong học tập.

Truyền thông về GDNN được đẩy mạnh và có nhiều đổi mới. Việc gắn kết giữa nhà trường với doanh nghiệp được thực hiện rõ hơn, cụ thể hơn, hiệu quả và thực chất hơn. Số lượng tuyển sinh hằng năm đều tăng. Mỗi năm tuyển trung bình từ 36.000 đến 38.000 học sinh, sinh viên, góp phần đẩy mạnh phân luồng học sinh vào học nghề. Nhiều kỳ thi, hội thao, hội diễn được triển khai từ cấp cơ sở đến cấp tỉnh. Năm 2021, nhiều nhà giáo đạt giải cao tại Hội giảng nhà giáo GDNN toàn quốc. Lần đầu tiên kỳ thi kỹ năng nghề quốc gia được tổ chức trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Tại kỳ thi này có 22 thí sinh đoạt giải, trong đó có 5 thí sinh đoạt huy chương vàng.

Có thể nói, GDNN đã khẳng định niềm tin trong xã hội, nhiều học sinh lựa chọn con đường học nghề để lập thân, lập nghiệp. Hiện nay, tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 85,5%. Trong đó, có bằng cấp chứng chỉ đạt 46%, công tác đào tạo nghề đã góp phần vào chuyển dịch cơ cấu lao động, ngành nghề, cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực, đồng thời góp phần đảm bảo an sinh xã hội ở các địa phương.

- Đến thời điểm này, GDNN Quảng Ninh đã chuẩn bị cho năm học mới như thế nào thưa ông?

+ Đợt tuyển sinh cao điểm đối với các cơ sở GDNN diễn ra sau kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông và xét tuyển đại học. Từ tháng 4/2022 đến nay, các trường đã có nhiều hoạt động tư vấn, tuyển sinh với các hình thức phong phú như: Tư vấn tuyển sinh trực tiếp tại các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông, các xã, phường, thị trấn, vùng sâu, vùng xa, tuyên truyền thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, qua các mạng xã hội v.v..

Đến nay, một số trường đã cơ bản tuyển đủ chỉ tiêu ở một số mã ngành nghề trình độ trung cấp, sơ cấp. Các trường đã ban hành quyết định mở các lớp học nghề kết hợp học văn hoá, đã phối hợp với các Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên để triển khai học văn hóa trung học phổ thông hệ giáo dục thường xuyên đối với các lớp liên kết. Một số nhà trường đang tiếp tục thu hút những học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông, nhất là các em có nhu cầu, sở thích học nghề, hoặc học sinh không có điều kiện, nhu cầu học tiếp lên đại học để đăng ký tuyển sinh vào các cơ sở GDNN.

Công tác chuẩn bị khai giảng năm học mới đang được chuẩn bị chu đáo như: Tổ chức bồi dưỡng hè cho đội ngũ cán bộ, quản lý, giáo viên; bổ sung số lượng, nâng cao chất lượng, chuẩn hóa đội ngũ; đầu tư, trang sắm, sửa chữa cơ sở vật chất, thiết bị đồ dùng dạy học, ký túc xá, công tác phòng chống dịch Covid-19 tại các cơ sở... Một số trường đã bố trí xe ô tô đón học sinh từ các tỉnh vùng miền núi phía Bắc về học tại trường.

- GDNN Quảng Ninh đang có những khó khăn gì cần được tháo gỡ trong năm học mới?

+ Vẫn còn một bộ phận người dân, phụ huynh và học sinh chưa nhận thức đầy đủ, đúng đắn về tầm quan trọng và vai trò của GDNN. Tâm lý một số phụ huynh học sinh mong muốn con em mình đi học đại học để có tấm bằng, trong khi điều kiện và khả năng đi học rất khó khăn, ra trường vẫn không có việc làm hoặc phải làm những công việc ở vị trí chỉ cần trình độ thấp hơn, gây lãng phí cho đầu tư của gia đình và xã hội. Như vậy, cần tăng cường công tác truyền thông hơn nữa để mọi cấp, mọi ngành và người dân hiểu vị trí vai trò của GDNN, đẩy mạnh hơn nữa phân luồng học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở, trung học phổ thông vào học nghề.

Hiện nay, chất lượng đào tạo một số ngành, nghề ở các cơ sở GDNN chưa đáp ứng yêu cầu; thiết bị đào tạo lạc hậu, ít được trang sắm, bổ sung, việc phát triển chương trình chưa được chú trọng. Sự gắn kết giữa nhà trường và doanh nghiệp ở một số nơi còn hình thức. Ngoài ra, chưa có cơ chế, chính sách thu hút doanh nghiệp tham gia vào các hoạt động GDNN, hoặc chính sách khuyến khích doanh nghiệp trả lương cao hơn đối với những lao động tốt nghiệp trình độ cao đẳng, trung cấp, hoặc có kỹ năng tay nghề cao.

- Được biết, có hiện tượng một số trường nghề tuyển sinh còn thiếu chỉ tiêu. Ông có nhận định gì về thực trạng công tác phân luồng, hướng nghiệp cho học sinh hiện nay?

+ Công tác giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường phổ thông đã được sự quan tâm và chỉ đạo thường xuyên, tỷ lệ phân luồng học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở vào học nghề từ 15,2% năm 2015 đến nay đạt khoảng 24%. Tuy nhiên vẫn chưa đạt chỉ tiêu là 30% theo Quyết định 522/QĐ-TTg. Hiện nay, việc phân luồng học sinh còn tồn tại nhiều bất cập, hạn chế. GDNN chưa thực sự tạo ra sức hút đối với học sinh. Nhiều học sinh sau trung học cơ sở chủ yếu mong muốn đi học tiếp để có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông và thi tuyển đại học.

Năm học này, sau kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông và xét tuyển đại học qua hệ thống xét tuyển quốc gia, cả nước có trên 30% thí sinh không đăng ký xét tuyển trên hệ thống. Đây là nguồn học sinh để các trường nghề tiếp tục thu hút tuyển sinh để hoàn thành chỉ tiêu theo kế hoạch đề ra. Bên cạnh đó, năm học này, việc triển khai Nghị định 81/NĐ-CP của Chính phủ và các chính sách đặc thù của tỉnh về thu hút, khuyến khích học nghề hy vọng sẽ tiếp tục có nhiều cơ hội, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh, sinh viên tham gia học nghề.

- Năm học mới đang đến gần, ông có gửi gắm điều gì đến giáo viên và học sinh trong hệ thống GDNN của tỉnh

+ Vào đại học hoàn toàn không phải là con đường duy nhất lập thân, lập nghiệp. Tùy thuộc vào nhu cầu, sở thích, điều kiện của mỗi gia đình, các em học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở hoặc trung học phổ thông đã hoặc sẽ vào học tại các cơ sở GDNN mà mình yêu thích, tôi chúc các em hãy chọn một chuyên ngành phù hợp với năng lực, sở trường và niềm đam mê của mình và hãy nỗ lực, cố gắng. Dù học nghề gì thì cũng phải học thật tốt, học đi đôi với hành, học để có kiến thức, có kỹ năng và thái độ nghề nghiệp tốt, chắc chắn tương lai sẽ chờ đón các em ở phía trước.

Nhân dịp chuẩn bị bước vào năm học mới, tôi gửi lời chúc sức khỏe tới các thầy giáo, cô giáo, cán bộ quản lý các cơ sở GDNN. Chúc năm học mới với nhiều niềm vui, thắng lợi để GDNN không ngừng phát triển đáp ứng nhu cầu nhân lực trực tiếp trong sản xuất, kinh doanh và dịch vụ, góp phần thực hiện một trong ba đột phá chiến lược mà Nghị quyết Đại hội XV của Đảng bộ tỉnh đã đề ra: Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với tăng quy mô và nâng cao chất lượng dân số.

- Xin cảm ơn ông đã trả lời phỏng vấn!