Vấn nạn vô sinh vì vi hạt nhựa

Báo cáo mới nhất của Tổ chức Y tế Thế giới năm 2023 chỉ ra rằng nhiều người sẽ bị ảnh hưởng bởi tình trạng vô sinh trong suốt cuộc đời. Khoảng 17,5% người trưởng thành (tức 1/6 dân số thế giới) bị vô sinh.

Tại Trung Quốc, “Báo cáo nghiên cứu về tình hình vô sinh hiện nay” do Hiệp hội Dân số và Ủy ban Kế hoạch hóa gia đình và Sức khỏe Quốc gia phối hợp công bố hồi năm 2016 cho thấy tỷ lệ vô sinh ở Trung Quốc là từ 12,5% -15%. Dựa trên ước tính này, số lượng người bị chứng vô sinh ở Trung Quốc là khoảng 50 triệu và cứ 8 cặp vợ chồng thì có 1 cặp gặp vấn đề vô sinh.

Dự kiến đến năm 2025, tỷ lệ vô sinh ở Trung Quốc sẽ tăng lên 18% và số người mắc sẽ lên tới khoảng 60 triệu người. Nam giới chiếm phần lớn trong số người vô sinh ở Trung Quốc. Trong số 50 triệu người vô sinh hiện có, đàn ông chiếm khoảng 3/5, tức là có ít nhất 30 triệu đàn ông Trung Quốc là bệnh nhân vô sinh.

Vô sinh có nhiều nguyên nhân, hiện nay một nghiên cứu mới đang nhắc nhở mọi người rằng vi hạt nhựa có thể phải chịu trách nhiệm chính, bởi các vi hạt nhựa lan tràn đã thẩm thấu vào tinh hoàn của nam giới.

Một bài báo do nhóm nghiên cứu tại Đại học New Mexico (Mỹ) vừa đăng trên tạp chí “Toxicological Science” số tháng 5/2024 cho thấy vi hạt nhựa đã xâm nhập tinh hoàn của giới mày râu. Các mẫu tinh hoàn người và chó được phân tích đều có chứa vi hạt nhựa.

Hàm lượng hạt vi nhựa trung bình trong tinh hoàn của con người là 328,44 microgram/gram, trong đó phổ biến nhất là polyetylen (chủ yếu có nguồn gốc từ túi nhựa và chai nhựa). Sự phổ biến của vi hạt nhựa trong tinh hoàn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản của nam giới.

Từ lâu, vi hạt nhựa đã xâm nhập vào nhiều cơ quan khác nhau của con người, chẳng hạn như tim mạch và phổi, đồng thời người ta cũng xác nhận chúng đã xâm nhập vào hệ thống sinh sản. Nhóm nghiên cứu, cũng đến từ Đại học New Mexico, đã kết luận trong các nghiên cứu trước đây rằng vi hạt nhựa đã có trong nhau thai người. Vi hạt nhựa được tìm thấy trong tất cả 62 mẫu nhau thai được nhóm nghiên cứu phân tích, với trung bình 126,8 microgram hạt vi nhựa trên mỗi gram mô nhau thai.

Để làm rõ hơn liệu vi hạt nhựa xâm nhập vào hệ thống sinh sản có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của con người hay không, nhóm nghiên cứu còn nghiên cứu sinh thực khí – tinh hoàn của nam giới.

Nhóm nghiên cứu đã lấy mẫu tinh hoàn của 47 con chó và 23 nam tình nguyện viên, sau đó sử dụng phương pháp sắc ký khí nhiệt phân/khối phổ siêu nhạy để phát hiện và phân tích định lượng 12 loại vi hạt nhựa thường tồn tại trong môi trường hiện tại.

Kết quả thấy chúng có mặt trong cả mẫu tinh hoàn của chó và người, nhưng lượng vi hạt nhựa trong tinh hoàn của con người cao hơn nhiều so với lượng trong tinh hoàn của chó. Trung bình, nồng độ vi hạt nhựa trong tinh hoàn của con người là 328,44 microgam/gram và nồng độ vi nhựa trong tinh hoàn của chó là 122,63 microgram/gram. Lượng vi hạt nhựa trong tinh hoàn của con người gần gấp ba lần so với chó.

Phân tích các loại vi hạt nhựa cho thấy con người và chó có tỷ lệ tương tự nhau về các loại nhựa chính. Loại phổ biến nhất là Polyetylen (PE), chiếm 36,4% ở chó và 35,2% ở người. Lượng Polyvinyl Chloride (PVC) cũng có, nhưng không cao bằng Polyetylen. Polyetylene thường được sử dụng trong sản xuất túi và chai nhựa, trong khi Polyvinyl Chloride thường được sử dụng trong sản xuất ống nước gia dụng.

So với những phát hiện trước đây cho thấy mô nhau thai của con người chứa trung bình 126,8 microgam vi nhựa trên mỗi gram mô, lượng vi hạt nhựa trong tinh hoàn của con người cao gần gấp ba lần so với trong nhau thai. Nếu chỉ nhìn vào mối quan hệ giữa số lượng và liều lượng thì nồng độ vi nhựa cao trong tinh hoàn có thể liên quan đến sự suy giảm khả năng sinh sản của nam giới.

Số lượng tinh trùng của nam giới đã giảm ở nhiều nước trên thế giới. Kể từ năm 1970, lượng tinh trùng bình quân đầu người trên toàn cầu đã giảm từ 100 triệu tinh trùng/ml xuống còn khoảng 20-40 triệu/ml. Đồng thời, theo tiêu chuẩn phân tích tinh dịch do Tổ chức Y tế Thế giới (WTO) ban hành, số lượng tinh trùng trên mỗi đơn vị cũng đã giảm tới 75% trong 40 năm.

Mặc dù nghiên cứu này chưa thể chỉ ra mối liên hệ nhân quả giữa các vi hạt nhựa được tìm thấy trong tinh hoàn và việc giảm số lượng tinh trùng và trọng lượng tinh hoàn, nhưng các nhà nghiên cứu tin rằng loại vi hạt nhựa rất quan trọng, chẳng hạn như Polyvinyl Clorua, giải phóng nhiều hóa chất cản trở quá trình sinh tinh trùng và chứa các chất gây rối loạn nội tiết.

Tuy nhiên, các nghiên cứu khác trước đây đã chỉ ra rằng việc ăn phải vi hạt nhựa có thể gây rối loạn sản xuất tinh trùng ở chuột đực bằng cách thay đổi thành phần của vi sinh vật đường ruột, bao gồm giảm số lượng tinh trùng và khả năng vận động của tinh trùng, từ đó có thể dẫn đến suy giảm khả năng sinh sản của nam giới.

Một nghiên cứu khác cho thấy sau khi chuột tiếp xúc với vi hạt nhựa trong 28 ngày, đã gây tổn thương ống dẫn tinh, giảm khả năng vận động và tập trung của tinh trùng, đồng thời giảm khả năng vận động và nồng độ của tinh trùng bằng cách kích hoạt các phân tử và đường dẫn cụ thể, chẳng hạn như liên quan đến gene Erythroid 2 ( Nrf2) gây tổn thương ống dẫn tinh, hoạt lực và nồng độ tinh trùng giảm, dị tật gia tăng, tính toàn vẹn của hàng rào máu tinh hoàn bị tổn hại và tế bào sinh tinh tự chết cuối cùng dẫn đến rối loạn sinh sản nam giới.

Đồng thời, việc tiếp xúc với vi hạt nhựa và các chất gây ô nhiễm môi trường khác sẽ gây ra độc tính sinh sản mạnh hơn cho cơ thể con người.

Vì vậy, khi tìm nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới hiện nay, người ta rất coi trọng nhân tố ô nhiễm vi hạt nhựa. Vào tháng 1/2024, một nghiên cứu của Đại học Columbia ở Mỹ cho thấy mỗi chai nước đóng chai loại 1 lít chứa khoảng 240.000 hạt nhựa nano và vi nhựa, trong đó 90% là hạt nhựa nano và 10% là hạt vi nhựa.

Vì vậy, uống ít nước đóng chai và uống nước đun sôi có thể giúp giảm tác hại của vi nhựa. Một nghiên cứu được nhóm nghiên cứu Đại học Y Quảng Châu và Đại học Tế Nam Trung Quốc công bố tháng 2/2024 cho thấy nước sôi có thể loại bỏ tới 90% hạt vi nhựa trong nước uống. So với nước uống từ vòi, uống nước đun sôi có thể loại giảm được lượng vi hạt nhựa 2-5 lần.