Tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc của lao động trong doanh nghiệp là tiền lương tháng, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.
Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định dự thảo Nghị định quy định chi tiết hướng dẫn thi hành một số điều Luật Bảo hiểm xã hội về BHXH bắt buộc. Nghị định do Bộ Lao động Thương binh và Xã hội xây dựng - hiện chuyển về Bộ Nội vụ phụ trách sau khi sáp nhập.
Dự thảo nêu rõ với lao động trong doanh nghiệp, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc là tiền lương tháng gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác được thỏa thuận trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ chi trả.
Giờ ăn trưa của lao động dệt may ở Đà Nẵng, tháng 6/2024. Ảnh: Nguyễn Đông
Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH không bao gồm chế độ và phúc lợi khác như: Thưởng sáng kiến; tiền ăn giữa ca; hỗ trợ xăng xe, điện thoại, đi lại, tiền nhà ở, tiền giữ trẻ, nuôi con nhỏ; hỗ trợ khi người lao động có thân nhân bị chết, có người thân kết hôn, sinh nhật, trợ cấp cho lao động gặp hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và các khoản hỗ trợ ghi thành mục riêng trong hợp đồng.
So với dự thảo trước đây, Ban soạn thảo đã tiếp thu góp ý và nêu rõ những khoản phụ cấp không tính đóng BHXH trên cơ sở kế thừa quy định hiện hành. Trên thực tế, cơ quan quản lý từng ghi nhận nhiều doanh nghiệp chẻ thu nhập lao động thành nhiều khoản để giảm chi phí đóng BHXH. Lao động thu nhập mỗi tháng hàng chục triệu đồng song tiền đóng BHXH bình quân chỉ nhỉnh hơn lương tối thiểu vùng.
Dự thảo nghị định quy định rõ tiền lương làm căn cứ đóng bắt buộc với một số nhóm thuộc diện mở rộngtừ ngày 1/7 khi luật sửa đổi có hiệu lực.
Với lao động làm việc không trọn thời gian, căn cứ đóng BHXH bắt buộc là tiền lương tính trong tháng theo thỏa thuận tại hợp đồng. Khoản lương tháng được tính tùy thuộc vào việc hai bên thỏa thuận trả lương theo giờ hay theo ngày.
Với người hoạt động không chuyên trách cấp xã, thôn, tổ dân phố, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là mức phụ cấp hàng tháng. Nếu phụ cấp thấp hơn mức tham chiếu thì căn cứ đóng bằng mức này.
Với nhóm dân quân thường trực, căn cứ đóng BHXH bắt buộc bằng với mức đóng của hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội, chiến sĩ nghĩa vụ trong quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí.
Quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; thành viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc, thành viên ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên; quản lý hợp tác xã có hưởng tiền lương cũng sẽ tham gia BHXH bắt buộc từ ngày 1/7. Căn cứ đóng của nhóm này chính là tiền lương mà họ được hưởng.
Nếu lương ghi trong hợp đồng và trả cho lao động là ngoại tệ thì căn cứ đóng bắt buộc được tính bằng Việt Nam đồng trên cơ sở chuyển đổi theo tỷ giá do Ngân hàng Nhà nước công bố tại ngày 2/1 cho sáu tháng đầu năm và 1/7 cho nửa năm còn lại.
Phố Hàng Mã - nơi tập trung nhiều tiểu thương của Hà Nội. Ảnh: Giang Huy
Dự thảo nêu rõ lộ trình đóng BHXH bắt buộc với chủ hộ kinh doanhcủa hộ kinh doanh có đăng ký nhằm giảm áp lực phải tham gia ngay với nhóm nhỏ lẻ, giúp ngành bảo hiểm xã hội có thời gian quản lý.
Cụ thể, từ 1/7/2025 áp dụng với chủ hộ của hộ có đăng ký kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai. Từ 1/7/2027 áp dụng với chủ hộ của hộ kinh doanh đăng ký nộp thuế theo phương pháp khoán. Từ 1/7/2029 áp dụng với chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký không thuộc hai nhóm trên.
Luật sửa đổi quy định chủ hộ được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần khoản trên tại thời điểm đóng, tức dao động 2,34-46,8 triệu đồng. Sau 12 tháng đóng, họ được chọn lại tiền lương làm căn cứ tham gia.
Cả nước có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh chia làm hai nhóm: Hơn 2 triệu hộ có đăng ký kinh doanh với doanh thu trên 100 triệu đồng mỗi năm và đang đóng thuế; gần 3 triệu hộ còn lại không đăng ký, có doanh thu thấp như các hộ nông, lâm nghiệp, buôn bán tự do.
Thống kê của ngành thuế cuối năm 2024, hơn 80.000 hộ kinh doanh theo phương pháp kê khai, hơn 2 triệu hộ theo hình thức khoán. Nhiều chủ hộ kinh doanh hết tuổi lao động đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hàng tháng hoặc đóng BHXH bắt buộc theo nhóm khác.
Cuối năm 2024, kết dư Quỹ Bảo hiểm xã hội là 1,29 triệu tỷ đồng với tăng trưởng bình quân 9% mỗi năm. Dự kiến năm nay, số thu BHXH đạt hơn 391.200 tỷ đồng. Lao động tham gia BHXH đạt 20 triệu người, bao phủ gần 43% lực lượng lao động trong độ tuổi. Trong số này, khu vực bắt buộc 17,7 triệu và 2,3 triệu người tham gia tự nguyện.
Ý kiến ()