Các ý kiến tại hội thảo đều đồng thuận, ủng hộ, đánh giá tích cực của Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh và đề nghị cần mở rộng mô hình này trong cả nước. Sở dĩ vì sao các đại biểu lại có đồng quan điểm như vậy, bởi qua đánh giá hiệu quả 3 năm hoạt động, Trung tâm Truyền thông tỉnh phục vụ cho mục tiêu chính trị của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Quảng Ninh. Có nghĩa là tập trung, thống nhất trong tuyên truyền, định hướng các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước đến người dân, góp phần tạo sự đồng thuận, thống nhất cao trong xã hội; là cầu nối gắn kết giữa Đảng, Nhà nước với người dân.

Việc thành lập Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh là sự vận động hợp quy luật, hợp với bối cảnh chung của xã hội, hợp với khoa học công nghệ, hợp với sự vận động và phát triển của thông tin, truyền thông thế giới. Quan trọng nhất sau khi thành lập, Trung tâm Truyền thông tỉnh đã phát huy hiệu quả, phục vụ đắc lực cho sự lãnh đạo, đường lối chính trị của tỉnh; đảm bảo được nguồn lực kinh tế để chi lương, nhuận bút, thù lao cho cán bộ, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên, nhân viên trong đơn vị với thu nhập cao hơn.

Từ kinh nghiệm của Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh, tôi đề nghị, kiến nghị các cơ quan Trung ương (Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông) sớm tổng kết mô hình này, đánh giá tính tích cực, hợp lý của mô hình. Từ đó có những cơ chế, chính sách để phục vụ cho việc mở rộng mô hình này tại các địa phương khác. Rấy mong Tỉnh ủy Quảng Ninh tiếp tục quan tâm, ủng hộ Trung tâm Truyền thông tỉnh phát triển về mọi phương diện, từ việc đào tạo, bồi dưỡng con người đến giải quyết tốt chính sách, kinh tế, thể chế.

Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh là đơn vị đầu tiên trong cả nước thực hiện theo mô hình mới. Cái mới nên rất khó, nhất là báo chí và truyền thông nên đòi hỏi quyết tâm chính trị rất cao. Mô hình này đã cụ thể hóa các nghị quyết của Đảng về tinh giản bộ máy, nâng cao hiệu lực hiệu quả hoạt động của các cơ quan, phù hợp với quy hoạch báo chí đến năm 2025, phù hợp với xu hướng phát triển của báo chí trong thời đại truyền thông nở rộ. Đây là nội dung bao trùm lên tất cả, tác động trực tiếp đến những người làm báo, làm thông tin. Mô hình này cũng khắc phục được những chồng chéo trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của các loại hình báo chí, từ đó tránh được lãng phí về nguồn lực, cơ sở vật chất, con người.

Qua 3 năm thực hiện, chúng tôi thấy có nhiều chuyển động, đem lại những kết quả rõ rệt. Thứ nhất, tổ chức bộ máy đã được sắp xếp lại tinh gọn, tạo được sức mạnh tổng hợp, tinh thần đoàn kết giữa những người làm báo. Thứ hai, Trung tâm đã tăng cường được sức mạnh truyền thông thông qua nâng cao chất lượng các sản phẩm báo chí, truyền thông, đặc biệt các sự kiện chính trị được tập trung tuyên truyền sâu rộng, công tác phòng, chống dịch được tuyên truyền mạnh đến người dân, tận cơ sở. Thứ ba, giải quyết tốt vấn đề kinh tế, đảm bảo đời sống, thu nhập cho cán bộ, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên, nhân viên trong đơn vị. Thứ tư, phục vụ tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của lãnh đạo tỉnh phục vụ nhiệm vụ chính trị lớn của tỉnh; cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác đến người dân, được người dân đồng thuận, ủng hộ, đánh giá rất cao.

Sau khi thảo luận và lắng nghe các ý kiến tham luận tại hội thảo, chúng ta thấy rõ hơn các vấn đề về vận hành tòa soạn hội tụ, những yếu tố tác động đến tòa soạn hội tụ ở cả thế giới lẫn Việt Nam. Từ kinh nghiệm của các nhà báo, những nhà quản lý tòa soạn hội tụ, chúng tôi xin được đưa ra 5 gợi mở cho Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh khi xây dựng, quản lý, vận hành mô hình tòa soạn hội tụ.

Thứ nhất, đối với đòi hỏi khách quan và nội tại thì việc xây dựng cơ quan báo chí đa phương tiện, đa loại hình, đa nền tảng là một xu hướng tất yếu, đòi hỏi cần phải thực hiện. Vì vậy, chúng ta cần kiên định xây dựng hoàn thiện mô hình tòa soạn hội tụ. Tuy nhiên, mỗi một địa phương có những đặc thù và điều kiện khác nhau, do đó, Quảng Ninh cần xây dựng Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh mang màu sắc riêng.

Thứ 2, qua các tham luận tại hội thảo cũng như nghiên cứu thực tiễn, chúng tôi thấy rằng một trong những vấn đề đặt ra khi xây dựng tòa soạn hội tụ đó là năng lực, tư duy của bộ máy... Bởi vậy cần phải tiếp tục hoàn thiện bộ máy và làm thế nào để có một bộ máy tinh thông, giản lược, điều hành tốt, đó là điều quan trọng cần thực hiện.

Thứ 3, yếu tố con người là một thách thức lớn. Bởi việc xây dựng, đào tạo ra đội ngũ phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên vừa đa phương tiện, đa loại hình nhưng lại có kiến thức chuyên sâu để có thể thực hiện, sáng tạo các sản phẩm báo chí chuyên sâu là một thách thức. Cho nên, chúng ta phải tiếp tục có những chiến lược trong xây dựng, đào tạo đội ngũ phóng viên đa phương tiện, tác chiến trên mọi phương diện không gian cũng như mọi hoàn cảnh. Đồng thời, nên tổ chức ra các nhóm phóng viên, nhóm nhà báo đa phương tiện mạnh để có thể tác nghiệp. Những nhóm nhà báo này vừa “cứng” vừa “mềm”, tức là vừa có những nhân lực tinh thông, dày dặn về nghiệp vụ, kinh nghiệm vừa có những nhà báo trẻ sáng tạo, giỏi về công nghệ.

Thứ 4, muốn vận hành hiệu quả tòa soạn hội tụ thì một trong những điều kiện quan trọng phải có là “hội tụ số”. Đây được coi là một hệ sinh thái báo chí trên không gian mạng. Vì vậy, Quảng Ninh cần có chiến lược để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng để thích ứng với xu hướng chuyển đổi số và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Đặc biệt cần xây dựng hệ thống nền tảng, cơ sở dữ liệu để phục vụ cho sản xuất đa phương tiện, đa loại hình, đa hình ảnh. Có như vậy mới sớm khắc phục được những cái yếu và thiếu của Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh như hiện nay.

Thứ 5, việc triển khai và vận hành tòa soạn hội tụ sẽ khó thành công nếu tách rời khỏi sự phát triển của các xu hướng truyền thông, trong đó nhấn mạnh đến sự tương tác giữa tòa soạn với các kênh truyền thông xã hội. Do đó, Trung tâm Truyền thông Quảng Ninh cần có chiến lược trong khai thác, kết nối, thế mạnh của truyền thông xã hội, đặc biệt là mạng xã hội. Vì đây là cánh tay nối dài để chúng ta tiếp cận với công chúng, với bạn đọc. Qua truyền thông xã hội, qua các công cụ đo, chúng ta cũng phải xác định công chúng truyền thông là số 1, yếu tố đặc biệt quan trọng. Vì vậy, Trung tâm phải có hệ thống đánh giá công chúng thông qua đo lượng người xem, tỷ lệ người rời trang, người đọc bài…. Trên cơ sở đó xây dựng, nhận diện được chân dung công chúng của truyền thông Quảng Ninh.

Qua nghiên cứu chúng tôi thấy, việc thành lập Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh là một quyết sách chính trị mang tính đột phá của Tỉnh ủy Quảng Ninh. Thêm một vấn đề rất mấu chốt mà chúng tôi đánh giá cao là Trung tâm Truyền thông tỉnh không phải một sự cộng dồn cơ học mà được thành lập từ sự kết hợp hài hòa giữa ý chí chính trị và nhu cầu, đòi hỏi tự thân của các cơ quan báo chí trong tỉnh.

Đặc biệt, tại cuộc hội thảo này, cá nhân tôi rất tâm đắc với ý kiến đề dẫn của đồng chí Nguyễn Xuân Ký, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh. Trong đó có mục tiêu đưa Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh trở thành một Tập đoàn truyền thông mạnh không chỉ của tỉnh Quảng Ninh, mà còn của cả vùng Đông Bắc. Rõ ràng, viêc thành lập một Trung tâm truyền thông tỉnh đã rất mới rồi, việc hướng tới một Tập đoàn truyền thông lại càng mới hơn. Điều này thêm một lần nữa cho thấy quyết sách chính trị rất táo bạo của tỉnh.

Qua nghiên cứu trên thế giới cho thấy, nhiều nước cũng đã từng thực hiện mô hình này để tối ưu hóa những nguồn lực, cơ chế, mô hình tổ chức để nâng cao toàn diện chất lượng hoạt động của cơ quan báo chí.

Ở Việt Nam từ trước đến nay vẫn có những băn khoăn về mô hình Tập đoàn truyền thông, vẫn có những quan điểm cho rằng đây là mô hình của các nước tư bản. Nhưng theo tôi, quan điểm này rất cũ, rất lỗi thời. Mô hình Tập đoàn truyền thông qua lịch sử phát triển đã chứng minh là mô hình tổ chức quản lý của doanh nghiệp truyền thông tối ưu nhất, khoa học nhất.

Trong điều kiện của Việt Nam, theo chúng tôi, việc hình thành Tập đoàn truyền thông bằng sự tích lũy tự thân của các cơ quan báo chí là rất khó, nếu thiếu những quyết sách chính trị và hỗ trợ đầu tư ban đầu của cơ quan tự quản. Tất nhiên, chúng ta phải xác định một quan điểm rõ ràng là hỗ trợ của Đảng và Nhà nước, cơ quan chủ quan không phải làm thay, mà là chất xúc tác, kích thích nội lực để các cơ quan truyền thông tự lực cánh sinh phát triển.

Còn mô hình Trung tâm Truyền thông chỉ phù hợp trong giai đoạn đầu, nhưng về lâu dài nên chuyển đổi thành Tập đoàn Truyền thông để hướng đến chuẩn mực quốc tế. Bởi bản chất của Tập đoàn là hoạt động đa ngành nghề, trong đó có cả những hoạt động truyền thông và phi truyền thông, nhưng phải lấy hoạt động báo chí là nòng cốt. Tôi cũng xin nhắc lại là việc thành lập Tập đoàn truyền thông chỉ nên có khi đã hội tụ các điều kiện cơ bản, bởi với những cơ quan truyền thông nội lực chưa lớn thì không thể để họ “chín ép” được.

Riêng về mô hình Tập đoàn truyền thông vùng Đông Bắc, tôi thấy đây là một ý tưởng rất hay, Vì với sự phát triển của Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh theo từng năm và sự định hướng rất sát, bài bản, quan tâm của Tỉnh ủy, cho thấy nội lực và tiềm năng phát triển của Trung tâm rất lớn. Và đến một lúc nào đó, khi phát triển quá ngưỡng thì việc vươn lên thành một Tập đoàn truyền thông lớn cấp vùng như đồng chí Bí thư Tỉnh ủy nêu ra là hoàn toàn có thể. Tôi tin là điều này một lần nữa sẽ đặt ra mục tiêu, động lực cho Trung tâm Truyền thông tỉnh phấn đấu trong thời gian tới.

Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/01/2019. Đây là mô hình thí điểm hợp nhất các cơ quan thông tin, báo chí cấp tỉnh đầu tiên trong cả nước theo chủ trương của Bộ Chính trị. Trên cơ sở như vậy, nên dù việc xây dựng Trung tâm trước cả khi Thủ tướng phê duyệt “Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025” nhưng việc triển khai và hoạt động vẫn đảm bảo trơn tru cả về mặt pháp lý cũng như hoạt động thực tiễn, từ đó tạo ra tính đồng bộ hệ thống trong quá trình vận hành, cũng như tạo được sự tin tưởng, đồng lòng, an tâm công tác cho cán bộ lãnh đạo, công chức, viên chức và đặc biệt đội ngũ phóng viên của Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh. Đây là một trong những thuận lợi quan trọng, cần được nắm bắt và thúc đẩy, phát huy trong thời gian tới, tạo tiền đề và nền móng vững chắc về mặt pháp lý, hành chính cũng như tâm lý… thúc đẩy sự phát triển của Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh.

Hiện nay, Trung tâm Truyền thông tỉnh đã có một hệ thống cơ sở vật chất và nền tảng sẵn có; đội ngũ nhân lực trẻ, năng động, có khả năng làm việc trên hệ thống đa nền tảng. Trong quá trình vận hành và áp dụng mô hình hoạt động của một toà soạn hội tụ trong điều kiện mới, lãnh đạo Trung tâm Truyền thông tỉnh đã xây dựng được cho mình một môi trường làm việc có độ gắn kết cao, chặt chẽ và bổ sung, hỗ trợ cho nhau ngày càng hiệu quả. Cũng chính nhờ đó, số lượng và chất lượng của các tác phẩm thông tin, báo chí đã được nâng cao, góp phần đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng của Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh trong tình hình mới; đáp ứng nhu cầu, thị hiếu của người dân đối với các sản phấm báo chí địa phương.

Qua nhìn nhận sau 3 năm đi vào hoạt động, ngoài những thuận lợi nói trên, Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh vẫn còn bộc lộ một số khó khăn, nếu được giải quyết trong thời gian tới, hoạt động của Trung tâm sẽ đạt được hiệu quả cao hơn, đáp ứng tốt hơn nhu cầu thực tiễn phát triển của báo chí hiện đại. Đó là cần phải có Trung tâm cơ sở dữ liệu hoạt động hiệu quả (dữ liệu lớn); đội ngũ nhân lực cần được cập nhật thêm kiến thức và kỹ năng báo chí hiện đại; đa dạng hoá các nguồn thu; đẩy mạnh trong quá trình chuyển đổi số, đặc biệt cần thích ứng mới trong bối cảnh đại dịch Covid 19.

Sở dĩ vì sao tôi lại nói như vậy, bởi dữ liệu lớn (Big Data) được coi là yếu tố quyết định đến sự thành bại của cơ quan báo chí. Dữ liệu lớn được nhìn nhận ở nhiều góc độ khác nhau. Góc độ thứ nhất, đó là dữ liệu về người dùng, về công chúng của Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh. Việc hiểu được người dùng, hiểu được đối tượng công chúng tiềm năng của mình, quyết định đến tới 50% hiệu quả thành công của bài báo cũng như của cơ quan báo chí đó. Dữ liệu về người dùng không chỉ dừng lại ở việc thông tin mang tính đại diện nói chung về một nhóm đọc giả của mình, mà cần được hiểu là những số liệu mang tính cụ thể, cá nhân hoá của bạn đọc. Việc thu thập và nắm bắt thông tin cơ bản của bạn đọc, đặc biệt là nắm bắt được thói quen của bạn đọc, quyết định nhiều tới việc cơ quan báo chí có phục vụ, tối ưu hoá được nhu cầu của từng bạn đọc hay không.

Dù độ tuổi của đội ngũ phóng viên Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh còn khá trẻ, năng động, nhưng kỹ năng báo chí hiện đại không chỉ dừng lại ở kỹ năng thu thập và sáng tạo tác phẩm báo chí đa phương tiện, cũng như việc sử dụng một số công nghệ mới như fly cam, đồ hoạ… mà còn phải nắm bắt thêm được kỹ thuật công nghệ. Do vậy, Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh cũng như các cơ quan báo chí địa phương nên cần xây dựng chiến lược, định hướng tăng cường yếu tố công nghệ trong bản thân đội ngũ phóng viên, cũng như xây dựng đội ngũ kỹ thuật công nghệ chuyên nghiệp cho đơn vị của mình.