Trải nghiệm văn hóa người Dao tại Bình Liêu

Đến với huyện miền núi Bình Liêu vào những ngày cuối thu đầu đông ngoài việc được đắm chìm trong không gian trong lành, thơ mộng ướp vàng màu lúa chín của bản làng, du khách còn được hòa mình vào nhịp sống của bà con người Dao Thanh Phán, tìm hiểu nét đẹp văn hóa trong đời sống sinh hoạt của họ.

Bức tranh mùa gặt

Huyện Bình Liêu có tới 96% dân số là người dân tộc thiểu số. Trong đó, người Dao Thanh Phán có dân số đông thứ 3, chỉ sau người Tày và Sán Chỉ. Những thôn bản có đa số người Dao Thanh Phán sinh sống là Sông Moóc A, B, Phạt Chỉ, Khe Tiền. Phụ nữ Dao Thanh Phán có trang phục độc đáo, nổi bật với sắc đỏ trên khăn, mũ đội đầu và các họa tiết trang trí trên gấu áo, gấu quần.

Đặt chân tới Sông Moóc A vào cuối tháng 10, từ cánh đồng đến những tuyến đường nội thôn, đâu đâu cũng là những chiếc mũ đỏ cao nhấp nhô, chúng tôi biết mình đã đến đúng nơi. Người Dao có tập tục “đổi công”. Đến ngày mùa người thân, anh em, bạn bè cùng giúp nhau thu hoạch. Mọi người cứ di chuyển từ ruộng nhà nọ sang ruộng nhà kia. Làm có khi thông trưa, có khi đến tối muộn, bao giờ xong mới thôi.

Những ngày cuối thu, gió miền sơn cước thổi se lạnh, bé trai chưa đầy 2 tuổi, liu riu ngủ trên lưng mẹ. Khi mặt trời lên cao dần, ánh nắng gắt hơn, chiếu lên gò má em ửng hồng, bé tỉnh giấc đưa tay túm lấy một cây lúa trĩu hạt. Mẹ cứ lom khom chất lúa vào từng quang gánh còn em cứ tự chơi, tự ngủ rồi lại thức trên lưng mẹ.

Lúa được chất đầy quang thì những người đàn ông trai tráng khỏe mạnh lại nhanh tay quẩy quang gánh lên bờ ruộng, cho lúa vào máy tuốt. Cả ruộng lúa ngoài tiếng nói chuyện đứt quãng của bà con người Dao thì toàn là tiếng “Tạch tạch” chộn rộn của máy tuốt. Từng bó lúa được đưa vào máy, đầu kia tuôn ra từng khay hạt vàng rồi rơm được bắn lên trời theo một đường vòng cung có quy luật, rơi xuống bờ ruộng, tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp ngày mùa.

Sẽ thật may mắn nếu đến Bình Liêu bạn gặp được một ngày nắng đẹp và bà con đang ngày gặt bởi khi đó bạn không chỉ được chiêm ngưỡng bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp với sắc vàng mơ màng bao trùm khắp không gian, điểm xuyết những chấm đỏ sinh động, mà còn được lắng nghe những âm thanh náo nức của ngày mùa với tiếng cười giòn tan và niềm vui lấp lánh trong ánh mắt của người nông dân vì được mùa và ấm no. Tất cả chạm tới tâm hồn, cho bạn những cảm xúc tươi mới, hào hứng khó tả. Có lẽ vì thế mà Bình Liêu mùa thu, mùa gặt là thời điểm rất nhiều nghệ sĩ nhiếp ảnh và những người yêu cái đẹp tìm về.

Trải nghiệm tại “homestay”

Homestay là loại hình lưu trú đặc thù, phát triển khá phổ biến tại Bình Liêu. Bình Liêu cũng có rất nhiều homestay đúng nghĩa. Đó không chỉ là nơi du khách lưu lại mà còn cung cấp nhiều trải nghiệm mang đặc trưng văn hóa của người dân. Tại đó du khách thực sự có được cảm giác hòa nhập vào nền văn hóa bản địa.

Tọa lạc tại vị trí trung tâm bản người Dao Thanh Phán tại thôn Sông Moóc A, xã Đồng Văn nằm lưng chừng núi là homestay Sông Moóc. Ngoài phòng riêng cho gia đình và các cặp đôi, những người vẫn muốn có cảm giác gắn kết với nhịp sống hiện đại, homestay còn có các phòng tập thể lớn với giường tầng được thiết kế phù hợp cho các nhóm bạn.

Được ôm trọn bởi cảnh sắc núi rừng nên thơ, trùng điệp làm say đắm lòng người, từ homestay Sông Moóc phóng tầm mắt ra xa, bạn sẽ được chiêm ngưỡng cả bản người Dao, xa xa là những ngôi nhà trình tường đo đỏ trát đất ruộng. Tại homestay Sông Moóc ngoài “view” đáng giá, thuận tiện di chuyển còn có nhiều hoạt động tổ chức theo yêu cầu như làm tiệc nướng ngoài trời hoặc cắm trại ngay trong khoảng sân rộng lát đá bằng phẳng của home.

Cũng tại xã Đồng Văn, nếu dừng chân tại bản Phạt Chỉ, bạn có thể chọn homestay A Dào để được trải nghiệm “cùng ăn cùng ở” với bà con người Dao Thanh Phán. Từ homestay chỉ chừng chục phút di chuyển bằng xe máy, bạn có thể đến được trang trại nuôi cá tầm, cá hồi nước lạnh, cùng chị Lý Thị Hạnh, chủ homestay bắt gà, bắt ốc…Chiều về bạn sẽ được trải nghiệm tắm nước lá của người Dao. Tối đến thưởng thức một bữa lẩu ấm tình dân bản với món chính là cá tầm mua từ trại cá ở Khe Tiền mà bạn đã ghé thăm. Và sẽ không còn gì tuyệt vời hơn, khi trong hơi men ngà ngà, bạn được nghe bà con dân bản hát đối đáp. Dù không hiểu bà con hát gì nhưng giai điệu du dương, trầm bổng, ngân nga ấy cứ như dẫn dắt đưa bạn đến với bản làng tươi đẹp của họ.

Đến với Bình Liêu dịp cuối năm, bạn chắc chắn sẽ có được những trải nghiệm “nhớ mãi không thể quên” và để dặn lòng năm sau lại đến nữa. Không chỉ là bức tranh thiên nhiên đẹp mê hồn mà chính những nét văn hóa độc đáo, cái tình của những người dân nơi đây níu chân bạn, cứ khiến bạn muốn trở lại thật nhiều lần.