Khám phá hồ Đồng Châu (Tiên Yên)

Thôn Đồng Châu (xã Tiên Lãng, huyện Tiên Yên) có đình Đồng Châu nằm trong khu vực dân cư đông đúc. Cách đình khoảng 300m có hồ Đồng Châu, được coi là hồ đẹp nhất huyện Tiên Yên.

Theo cuốn “Di sản văn hóa Tiên Yên” của UBND huyện Tiên Yên do Nhà xuất bản Văn hóa Dân tộc Hà Nội xuất bản năm 2018 thì đình Đồng Châu được xây dựng từ thế kỷ XVIII. Thời kỳ đầu, đình tọa lạc bên bờ sông Tiên Yên, nhưng do lũ xoáy lở bờ, sợ phương hại đến công trình, nhân dân trong xã đã quyết định di dời vào vị trí ngày nay cách đình cũ khoảng 100m. Bên cạnh đình có cây đa cổ thụ, ước tính hàng trăm năm tuổi, tán lá che kín một khoảng đất rộng. Ngôi đình được tôn tạo khoảng thế kỷ XX, nhưng cũng đã hỏng, đến nay, chỉ còn một gian nhỏ tạm gọi là hậu cung chỉ đủ chỗ thắp hương.

Cũng theo cuốn “Di sản văn hóa Tiên Yên”, thành hoàng làng là một vị tướng nhà Mạc, khi nhà Mạc bị nhà Lê đánh bại, vị tướng này phải bỏ kinh thành Thăng Long phiêu bạt đến Tiên Yên rồi ở lại và lập ra xã Tiên Lãng ngày nay. Hàng năm, vào dịp trước và sau Tết Nguyên đán, người dân địa phương đến đây thắp hương để tưởng nhớ về vị tướng có công khai thiên lập địa này.

Đến với Đồng Châu vào mùa xuân từ tháng 2 đến tháng 4, ta được thưởng thức nhiều món ăn từ biển, ở nhiều nhà hàng trên địa bàn xã Tiên Lãng. Đồng Châu có 200ha rừng ngập mặn, dưới những tán rừng trải dài là nguồn hải sản phong phú mùa nào thức ấy. Khoảng từ tháng 2 đến tháng 3 là mùa cá nhệch và sâu đất, tháng 4 là mùa ruốc lỗ, tiếp theo là hà sú từ tháng 8 đến tháng 4 năm sau, còn ngán gần như khai thác được quanh năm. Hiện nay, Đồng Châu hàng ngày có hơn 200 người đi khai thác hải sản ở bãi triều, chỉ tính riêng con ruốc lỗ người dân trong thôn cũng khai thác ước tính hàng chục tấn/năm.

Từ Quyết định 1902/QĐ-TTg ngày 15/10/2010 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án xây dựng mô hình dân quân tự vệ, huyện Tiên Yên đã thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng điểm Trung đội dân quân biển xã Tiên Lãng vào năm 2011 và lấy luôn lực lượng thanh niên trong xã mình làm lực lượng nòng cốt, vì họ thông thạo mọi lối đi trên biển. Trung đội dân quân biển được bà con nhiệt tình ủng hộ, tất cả cùng phối hợp phát hiện, ngăn chặn các hành động chặt phá rừng, hay dùng xiếc điện khai thác ở rừng ngập mặn, giúp cho ngư trường ở đây  ổn định.

Vào mùa hè, nếu đến Đồng Châu ta có thể trải nghiệm sen ở hồ Đồng Châu. Hồ có chiều rộng khoảng 25ha, có khoảng 10ha được phủ kín sen. Khoảng từ tháng 6 đến tháng 8 sen nở rộ mặt hồ, khi ấy mặt hồ trải rộng một màu xanh của lá sen, tô điểm thêm những bông sen nom thật ấn tượng. Những buổi chiều hè, từng tốp các bạn trẻ đến hồ sen trải nghiệm. Đến đó, ta có thể mượn hoặc thuê một chiếc thuyền mủng của người dân để bơi ra giữa hồ sen, thưởng thức hương sen và chụp cho mình những bức ảnh ưng ý.

Khu vực gần hồ Đồng Châu có nhiều dấu tích của thành nhà Mạc xưa. Trước đây, nhân dân còn tìm được một hầm cất giữ bát, đĩa, chậu gốm... có lẽ đây là kho hậu cần của quân đội thời ấy, nên các nhà chuyên môn dự đoán, hồ Đồng Châu có thể là căn cứ thủy quân của nhà Mạc cuối thế kỷ XVI, đầu thế kỷ XVII. Trên mặt hồ có 1 đảo nhỏ mọc nhiều cây tự nhiên, nếu du lịch được đầu tư, nơi này được xây nhà thủy tạ thì cảnh quan càng thêm thơ mộng. Đồng Châu nằm khu vực trung tâm xã Tiên Lãng giáp với thị trấn Tiên Yên, tuy chưa được đầu tư du lịch, nhưng vẫn được nhiều người tìm đến trải nghiệm hàng ngày thưởng thức hải sản tươi ngon của rừng ngập mặn và hồ sen vào các chiều hè.