Thời điểm 'vàng' của điện ảnh Việt

Hàng loạt tín hiệu tích cực trong năm qua cho thấy điện ảnh Việt đang đứng trước cơ hội lớn để vươn mình.

Phim “trăm tỷ” không còn là chuyện hiếm

Cột mốc doanh thu 100 tỷ đồng được xem là con số mơ ước của điện ảnh Việt. Vậy mà chỉ riêng trong năm 2023 đã có đến 6 bộ phim đạt cột mốc này, đó là Nhà bà nữ (475 tỷ), Lật mặt 6 (272 tỷ), Chị chị em em 2 (121 tỷ), Siêu lầy gặp siêu lừa (122 tỷ), Đất rừng Phương Nam (140 tỷ), Người vợ cuối cùng (100 tỷ). Tính toàn thị trường, cả 6 phim cũng nằm trong bảng tổng sắp 10 phim ăn khách nhất năm, đánh dấu lần đầu tiên phim nội địa chiếm ưu thế trước phim nước ngoài.

Tính riêng tổng doanh thu 10 phim nội ăn khách nhất năm 2023 đã đạt xấp xỉ 1.500 tỷ đồng. Con số này đã vượt qua thành tích của cả năm 2019 - được xem là năm có doanh thu cao nhất lịch sử điện ảnh Việt Nam.

Với việc ngày càng nhiều phim vượt mốc trăm tỷ, nhiều nhà sản xuất trong nước đã “dám” chi mạnh tay hơn để cho ra đời những tác phẩm bom tấn thực thụ. Nguồn vốn này là điều kiện để nhà làm phim đầu tư cho bối cảnh, hóa trang, phục trang, âm thanh… Giờ đây việc một bộ phim Việt có chất lượng sản xuất như Hollywood đã trở thành tiêu chuẩn mới.

Kỷ lục mới được thiết lập ngay sau đại dịch, giữa bối cảnh kinh tế thế giới và Việt Nam phải đối mặt với nhiều khó khăn cho thấy tiềm năng để điện ảnh Việt phát triển còn rất lớn. Một nền điện ảnh “ngàn tỷ” hoàn toàn nằm trong tầm tay. Tuy nhiên, cơ hội lớn luôn đi kèm thách thức lớn.

Phim Việt ngoài những tác phẩm phần nào đảm bảo được chất lượng sản xuất và nội dung, còn lại vẫn rất nhiều dự án yếu kém dù được đầu tư không nhỏ. Ngoài ra, những bộ phim “trăm tỷ” tuy đạt doanh thu cao nhưng cũng không ít lần là tâm điểm của tranh cãi ầm ĩ trên mạng xã hội, đơn cử là Nhà bà nữ của Trấn Thành và Đất rừng Phương Nam của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng.

Nhìn về phía tích cực, những tranh cãi này thu hút đám đông, đưa điện ảnh vào vị trí tâm điểm trên các trang tin, khuấy động sức sống của nền điện ảnh. Ngoài ra, nó cũng vén màn nhiều vấn đề cần suy ngẫm, về chất lượng kịch bản và về một bộ phận khán giả còn nhiều định kiến nặng nề với thế giới điện ảnh nước nhà – vốn đang trong giai đoạn thay đổi nhanh chóng.

Cất lên tiếng nói Việt Nam trên bình diện toàn cầu

Từ trước khi diễn ra, LHP Cannes năm nay đã được xem là một trong những mùa giải cạnh tranh khốc liệt nhất khi có quá nhiều đạo diễn lừng danh đến tranh tài, có thể kể đến Wes Anderson, Ken Loach, Hirozaku Kore-eda, Wim Wenders, Justin Triet. Nhờ đó mà hai chiến thắng ở hạng mục đạo diễn dành cho Phạm Thiên Ân và Trần Anh Hùng càng thêm ngọt ngào.

Bên trong vỏ kén vàng, bộ phim đem về giải Camera vàng cho đạo diễn Phạm Thiên Ân nhận được nhiều lời ngợi khen trên các diễn đàn điện ảnh thế giới. Sau chiến thắng ở Cannes, phim vẫn tiếp tục chinh phục các giải thưởng lớn nhỏ khắp nơi trên thế giới. Trong khi đó, phim Pot au Fau của đạo diễn Trần Anh Hùng đã được chọn đại diện cho nước Pháp tranh giải Phim nước ngoài tại Oscar tới đây.

Trước LHP Cannes, điện ảnh Việt còn xuất hiện tại lễ trao giải Oscar với phim Những đứa trẻ trong sương của đạo diễn Hà Lệ Diễm, tranh cử tại hạng mục Phim tài liệu. Dù không thể đi sâu hơn vào top 9, phim vẫn đủ để làm nên lịch sử khi là phim Việt Nam tiến xa nhất ở giải thưởng của Viện Hàn lâm Khoa học và Điện ảnh Mỹ.

Thành tích của các nhà làm phim Việt trên các đấu trường danh giá nhất thế giới không chỉ là lời khẳng định về trình độ làm phim của người Việt, mà còn đem lại cách nhìn nhận đúng mực hơn về vai trò của dòng phim nghệ thuật, vốn không được quan tâm và hỗ trợ đúng mực trong thời gian dài tại nước nhà.

Lợi ích của điện ảnh không chỉ gắn liền với quảng bá du lịch. Để Việt Nam thật sự cất lên tiếng nói trên diễn đàn điện ảnh thế giới, để thế giới hiểu được tư duy, quan điểm và phong cách làm phim của người Việt, dòng phim nghệ thuật độc lập chính là phương tiện hữu hiệu nhất.

Dòng phim thị trường kiếm về trăm tỷ nội địa, dòng phim độc lập mang đến danh tiếng trên đấu trường quốc tế. Cả hai mảng phim bổ trợ cho nhau, tạo nên một môi trường điện ảnh toàn diện ở Việt Nam.

Cùng với sự xuất hiện của các liên hoan phim trong nước và quốc tế, những hoạt động thúc đẩy thực hiện Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam… Có thể tin rằng thời điểm “vàng” của điện ảnh Việt đã đến. Nhưng để thời cơ không tuột khỏi tầm tay, để những thành tích vừa qua không chỉ là hiện tượng, điện ảnh Việt vẫn phải tiếp tục bứt phá.

Hệ sinh thái điện ảnh sôi động

Hệ sinh thái điện ảnh Việt Nam trong năm qua cũng đang có những chuyển động mạnh mẽ. Đặc biệt, sau khi Luật Điện ảnh mới có hiệu lực từ đầu năm 2023 cho phép các tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp và UBND cấp tỉnh được tổ chức liên hoan phim, tuần lễ phim, đã góp phần tạo nên bầu không khí điện ảnh sôi động trên cả nước.

Từ đó, hàng loạt những sự kiện, hoạt động điện ảnh thay nhau diễn ra trong năm. Mở đầu là Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần thứ I (DANAFF), sự kiện lần đầu được tổ chức bởi Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam (VFDA) gắn liền với mục tiêu phát triển du lịch, đồng thời giới thiệu các tác phẩm điện ảnh chọn lọc của Việt Nam đến với khán giả khu vực và quốc tế.

Tiếp đến là Giải Cánh diều vàng của Hội Điện ảnh Việt Nam và LHP Việt Nam lần thứ XIII. Cả hai sự kiện đều đã thiết đãi công chúng những bữa tiệc phim đặc sắc, vinh danh những tác phẩm giàu nghệ thuật.

Sự sôi động của nền điện ảnh sẽ còn tiếp tục trong năm 2024 với màn chào sân của Liên hoan phim quốc tế thành phố Hồ Chí Minh (HIFF). Là liên hoan phim quốc tế đầu tiên ở nơi đầu tàu điện ảnh của cả nước, HIFF thực hiện mục tiêu đưa TPHCM trở thành thành phố điện ảnh, mở ra nhiều cơ hội để các nhà làm phim trong nước phát triển và quảng bá dự án.

Với sự xuất hiện của các liên hoan phim quốc tế, nền móng sân nhà của điện ảnh Việt Nam đang dần hoàn thiện.

Nắm bắt thời điểm “vàng”

Tuy phim Việt đã thắng lớn tại sân nhà nhưng không thể phủ nhận một lợi thế đặc biệt trong năm qua là sự bão hòa của dòng phim bom tấn Hollywood, cùng với đó là vụ đình công quy mô lớn đã đẩy Hollywood vào trạng thái trì trệ. Khi những vấn đề trên qua đi, cuộc đối đầu trực diện và sòng phẳng giữa phim Việt và bom tấn Hollywood mới chính thức diễn ra. Liệu phim Việt có thể thừa thắng xông lên hay lại lần nữa để thị trường sân nhà rơi vào tay gã khổng lồ Hollywood?

Với sự tâm huyết, sự đầu tư ngày càng chỉnh chu và nỗ lực của các nhà làm phim, điện ảnh Việt hoàn toàn có khả năng kéo khán giả ra rạp bằng những tác phẩm chất lượng. Cùng với sự xuất hiện của các liên hoan phim trong nước và quốc tế, những hoạt động thúc đẩy thực hiện Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam… Có thể tin rằng thời điểm “vàng” của điện ảnh Việt đã đến. Nhưng để thời cơ không tuột khỏi tầm tay, để những thành tích vừa qua không chỉ là hiện tượng, điện ảnh Việt vẫn phải tiếp tục bứt phá.