Thực tiễn sinh động đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng Phát huy quyền làm chủ, khơi dậy sức mạnh của nhân dân

Phương thức lãnh đạo của Ðảng luôn hướng đến mục tiêu động viên sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, qua đó khẳng định, bảo đảm, tăng cường năng lực lãnh đạo và cầm quyền của Ðảng. Phát huy quyền làm chủ, sức sáng tạo của nhân dân, tạo cơ chế và vận động nhân dân tham gia xây dựng Ðảng, chính quyền, các địa phương có nhiều cách làm hay, hiệu quả, góp phần củng cố mối quan hệ máu thịt giữa Ðảng với nhân dân.

Ðịnh hướng, xác định mục tiêu đúng đắn, đáp ứng lợi ích và nguyện vọng chính đáng, hợp pháp của nhân dân, có uy tín để vận động, thuyết phục nhân dân là phương thức lãnh đạo được thể hiện thường xuyên, trong công tác hằng ngày của các cấp ủy đảng.

Thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa X, các cấp ủy đảng, chính quyền đã tăng cường triển khai quy chế dân chủ ở cơ sở, bám sát nguyên tắc từ "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra", đến "dân giám sát, dân thụ hưởng", đổi mới phương pháp tuyên truyền, vận động, qua đó khơi dậy tinh thần làm chủ, huy động sức dân vào nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội.

Coi trọng quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân

Trưởng khu dân cư số 4, xã Thọ Văn, huyện Tam Nông (Phú Thọ) Hán Thị Hải hồ hởi dẫn khách tham quan Nhà văn hóa khu dân cư có khuôn viên gần 1.000 m2 mới hoàn thành.

Chị cho biết, công trình là kết quả của việc tăng cường triển khai quy chế dân chủ ở cơ sở. Sau nhiều năm không có nhà văn hóa, năm 2021, Chi bộ và lãnh đạo Khu dân cư số 4 tổ chức họp và nêu vấn đề để nhân dân góp ý. Khi được tham gia bàn bạc, biết khó khăn của thôn, bác Hoàng Công Thương đã chủ động hiến 1.000 m2 đất của gia đình làm nhà văn hóa. Noi gương bác Thương, các gia đình trong khu tự nguyện góp thêm gần 200 triệu đồng.

Nhắc đến việc làm cụ thể này của cấp ủy cơ sở, Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Tam Nông, Nguyễn Chí Thắng chia sẻ: Với mong muốn phát huy cao nhất vai trò làm chủ của nhân dân, chúng tôi luôn quán triệt các cấp ủy đảng và hệ thống chính trị thể hiện sự trọng dân, mọi việc đều đưa ra nhân dân bàn bạc, góp ý.

Bài học sáng tạo khi thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở mang lại hiệu quả cũng vừa xuất hiện tại huyện Quỳnh Phụ (Thái Bình). Dự án đầu tư nâng cấp tuyến đường huyện ÐH78 dài 5,5 km, vốn đầu tư 34,8 tỷ đồng tại Quỳnh Phụ được giải phóng mặt bằng "thần tốc" trong 5 ngày và 100% số hộ trong diện di dời đều tự nguyện hiến đất với hình thức thỏa thuận góp quyền sử dụng đất cho Nhà nước không đòi lại. Tuyến đường này đi qua ba xã và có 161 hộ thuộc diện thu hồi đất.

Ngoài việc công khai quy hoạch, kế hoạch triển khai và các hộ bị ảnh hưởng, Huyện ủy Quỳnh Phụ chỉ đạo các đơn vị tập trung tuyên truyền về quyền lợi nhân dân sẽ được hưởng khi triển khai dự án, đồng thời ban hành chính sách xã nào có 100% số hộ dân trên tuyến đường đồng thuận, tự nguyện góp quyền sử dụng đất thì ưu tiên hỗ trợ xây dựng, cây trồng và tái định cư cho người dân có nhu cầu. Nhờ đó, dự án có thời gian giải phóng mặt nhanh nhất của tỉnh, đồng thời giảm cho Nhà nước gần 10 tỷ đồng đầu tư.

Theo Bí thư Huyện ủy Ðinh Trọng Xá, đây cũng là kết quả của việc làm tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, trong đó ngoài thực hiện nghiêm nguyên tắc "dân biết, dân bàn, dân kiểm tra" thì huyện nhấn mạnh nội dung "dân thụ hưởng" trong tuyên truyền và cơ chế khuyến khích.

Ðể phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong lựa chọn cán bộ, một số địa phương như tỉnh Quảng Ninh đã đổi mới quy trình công tác bầu cử người đứng đầu thôn, bản, khu phố theo hướng "dân tin, đảng cử".

Chi bộ lựa chọn những đảng viên tiêu biểu giới thiệu để nhân dân tín nhiệm bầu làm trưởng thôn, bản, khu phố. Sau đó, những đảng viên này sẽ được cấp ủy giới thiệu bầu làm bí thư chi bộ.

Ðến nay, Quảng Ninh có 100% số bí thư chi bộ đồng thời là trưởng thôn, bản, khu phố. Với phẩm chất đạo đức tiêu biểu, tinh thần gương mẫu, được nhân dân tín nhiệm, đội ngũ này đang trở thành cánh tay đắc lực của cấp ủy, chính quyền tại cơ sở và là cầu nối hiệu quả giữa Ðảng với nhân dân.

Hay mô hình chính quyền thân thiện đã được nhiều địa phương triển khai như tại tỉnh Hà Nam và mang lại hiệu quả tích cực.

Việc đổi mới từ chính quyền mệnh lệnh, hành chính sang phục vụ nhân dân đã đề cao tinh thần làm chủ của người dân, khuyến khích người dân tham gia tích cực vào các nhiệm vụ chính trị của đơn vị, địa phương.

Có thể thấy rõ qua kết quả phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh. Từ một địa phương thuần nông, luôn phải nhận hỗ trợ từ ngân sách Trung ương thì đến năm 2022, Hà Nam đã vững vàng tự chủ ngân sách, đời sống vật chất, tinh thần nhân dân trong tỉnh ngày càng nâng cao.

Sâu sát cơ sở, gắn bó với thực tiễn là điểm nổi bật trong đổi mới phương thức tuyên truyền, vận động nhân dân của các cấp ủy đảng tại các địa phương mà chúng tôi ghi nhận được.

Chẳng hạn như Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bến Tre có kế hoạch phân công các đồng chí tỉnh ủy viên, ủy viên Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, lãnh đạo các sở, ban, ngành, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị-xã hội của tỉnh trực tiếp theo dõi, hỗ trợ các xã, phường, thị trấn, với tinh thần "tỉnh nắm tới xã; huyện nắm tới ấp, khu phố; xã nắm tới hộ gia đình".

Tỉnh quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn của cán bộ đi cơ sở, nội dung, mức độ nắm, theo dõi, hỗ trợ đối với từng cán bộ được phân công và các mối quan hệ với cơ sở. Ban Thường vụ Thành ủy Cần Thơ có quy định về trách nhiệm của các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Ủy viên Ban Chấp hành Ðảng bộ thành phố dự sinh hoạt với chi bộ khu dân cư được phân công phụ trách, theo dõi; dự sinh hoạt với tổ chức đảng và nhân dân nơi cư trú để lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc, băn khoăn của cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Hay các mô hình: "Ban tuyên vận xã, phường, thị trấn", "Tổ tuyên vận thôn, bản, tổ dân phố" của tỉnh Lào Cai; "Hội nghệ nhân dân gian" của tỉnh Hà Giang; "5 có, 5 không" của tỉnh Sơn La... đã giúp xóa bỏ các hủ tục, đổi mới tập quán sản xuất, áp dụng khoa học-kỹ thuật, nâng cao đời sống đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa.

Mở rộng cơ chế nhân dân góp ý xây dựng Đảng, chính quyền

Ðầu năm 2021, người dân xã Chiềng Sơn, huyện Mộc Châu (tỉnh Sơn La) phấn khởi khi kiến nghị tại cuộc đối thoại với lãnh đạo Sở Nội vụ tỉnh được giải quyết nhanh và thỏa đáng. Ðó là việc một số cán bộ, đảng viên trong xã đã được đề nghị tặng Kỷ niệm chương "Vì sự nghiệp xây dựng, phát triển tỉnh Sơn La", từ năm 2010 nhưng chưa nhận được hiện vật khen thưởng.

Ngay sau buổi đối thoại, Giám đốc Sở đã phối hợp UBND huyện Mộc Châu chỉ đạo rà soát quy trình, xác định nguyên nhân, trách nhiệm của tập thể, cá nhân liên quan. Kết quả UBND huyện Mộc Châu đã thu hồi tiền thưởng đối với 46 cá nhân do chi sai; đồng thời tổ chức trao tặng, chi trả tiền thưởng kỷ niệm chương cho 115 cá nhân với tổng số tiền hơn 68 triệu đồng.

Ðây chỉ là một trong số nhiều ý kiến mà Sở Nội vụ Sơn La giải quyết cho người dân thông qua đối thoại trực tiếp. Hình thức này mới được Sở tăng cường triển khai sau khi có rất ít các ý kiến của người dân kiến nghị, phản ánh thông qua cổng thông tin điện tử hoặc hòm thư góp ý.

Hướng về cơ sở, tăng cường đối thoại với nhân dân là một giải pháp giúp giải quyết nhiều vướng mắc giữa chính quyền và nhân dân, đồng thời tạo niềm tin, khuyến khích người dân tham gia góp ý xây dựng Ðảng, chính quyền. Qua khảo sát cho thấy, các địa phương có cán bộ đứng đầu cấp ủy, chính quyền nghiêm túc thực hiện việc định kỳ trao đổi, đối thoại với nhân dân, doanh nghiệp, ở đó việc lãnh đạo của cấp ủy và điều hành của chính quyền thuận lợi, nhân dân tin tưởng, đồng thuận thực hiện các chủ trương, chính sách.

Ðã nhiều năm nay, Tỉnh ủy Quảng Nam chỉ đạo Mặt trận Tổ quốc các cấp phối hợp chính quyền, cơ quan, đơn vị mở các diễn đàn nhân dân tham gia góp ý và nhận được nhiều đóng góp thiết thực.

Tại diễn đàn "Nhân dân góp ý xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức" năm 2022 của xã Ðại Minh, huyện Ðại Lộc, người dân thẳng thắn chỉ ra việc giải quyết các thủ tục hồ sơ hành chính còn chậm; một số cán bộ, công chức chưa chấp hành nghiêm túc giờ giấc làm việc.

Tại huyện Thăng Bình, diễn đàn "Nhân dân góp ý xây dựng Ðảng, xây dựng chính quyền năm 2022", nhiều vấn đề phức tạp, khó khăn trong công tác phát triển đảng viên mới, quản lý đảng viên đi làm xa được nhân dân nêu ra và cùng bàn bạc, góp ý. Người dân cũng mạnh dạn góp ý việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất còn nhiều vướng mắc; thủ tục, hồ sơ rườm rà, gây phiền hà.

Ðồng chí Nguyễn Thanh Phong, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện Thăng Bình cho biết, thông qua ý kiến của nhân dân từ các diễn đàn, các cấp ủy, chính quyền nhận định sát tình hình, đánh giá tổ chức đảng, đảng viên, triển khai tốt hơn các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội.

Ðể nhân dân có thêm cơ sở góp ý, nhiều cấp ủy đảng chú trọng triển khai Quyết định số 99-QÐ/TW, ngày 3/10/2017 của Ban Bí thư ban hành hướng dẫn khung để các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ.

Huyện ủy Tam Nông (tỉnh Phú Thọ) chỉ đạo quyết liệt việc công khai các nội dung theo Quyết định số 99-QÐ/TW tại các kỳ sinh hoạt chi bộ, trên các phương tiện truyền thông của huyện, xã, công khai niêm yết tại trụ sở, thông qua các buổi tuyên truyền của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị-xã hội tại các xã, thị trấn, tại các buổi họp khu dân cư. Các cấp chính quyền trong huyện cũng thực hiện nền nếp việc ghi nhận các ý kiến góp ý thông qua Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị-xã hội, tiếp xúc, đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với nhân dân, tiếp xúc cử tri, hòm thư góp ý, gửi văn bản... Huyện ủy duy trì tốt việc đảng viên thực hiện tự phê bình và phê bình trước nhân dân tại khu dân cư.

Sau 5 năm triển khai, các cấp ủy đảng và chính quyền huyện Tam Nông thực hiện 1.125 cuộc tiếp xúc, gặp gỡ, đối thoại... và nhận được 29.181 lượt ý kiến của nhân dân.

Tại Cần Thơ, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, HÐND và UBND thành phố ký quy chế phối hợp công tác nhằm tạo điều kiện thuận lợi trong việc cung cấp thông tin và cùng tham gia các hoạt động giám sát việc thực thi pháp luật của các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức và đại biểu dân cử trên địa bàn. Trong năm 2020, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp đã góp ý 3.215 loại văn bản quy phạm pháp luật, 10.695 dự thảo các chương trình, đề án và văn bản khác của cấp ủy, chính quyền cùng cấp; phối hợp tổ chức 2.450 cuộc đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với nhân dân.

Sự thấu hiểu, đồng thuận của nhân dân trong triển khai thực hiện chủ trương, đường lối của Ðảng là thước đo hiệu quả, năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền của các cấp ủy đảng. Từ thực tế cách làm của các địa phương, dễ dàng nhận thấy cấp ủy đảng các cấp luôn chú trọng đổi mới phương thức lãnh đạo đối với hoạt động của hệ thống chính trị theo hướng sát dân, vì dân, củng cố mối quan hệ máu thịt giữa Ðảng với nhân dân, qua đó phát huy mạnh mẽ vai trò làm chủ của nhân dân, vận động nhân dân tích cực tham gia xây dựng Ðảng, chính quyền.

Tuy nhiên, ở một số nơi việc thực hiện quy chế dân chủ chưa được coi trọng, vẫn còn tình trạng dân chủ hình thức. Một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa gương mẫu, coi nhẹ ý kiến, kiến nghị của nhân dân, giải quyết chưa kịp thời các quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân... Vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc vẫn còn mờ nhạt. Một số nơi hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị-xã hội có biểu hiện hành chính hóa. Một số cấp ủy đảng chưa khẳng định rõ vai trò lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc cùng cấp đồng thời là thành viên của tổ chức này...

Ðề cập chủ đề đổi mới phương thức lãnh đạo của Ðảng đối với hoạt động của hệ thống chính trị theo hướng ngày càng phát huy hơn nữa quyền làm chủ của nhân dân, vận động nhân dân tích cực tham gia xây dựng Ðảng, chính quyền, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Viết Thông, nguyên Phó Tổng Thư ký kiêm Ủy viên Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương cho rằng cần bám sát quan điểm chỉ đạo của Ðại hội Ðảng lần thứ XIII về quy chế dân chủ cơ sở đã được bổ sung hoàn thiện thêm hai thành tố mới, đồng thời nhanh chóng cụ thể hóa thành các quy định của pháp luật làm cơ sở triển khai thực hiện. Kịp thời sửa đổi, bổ sung những quy định cũ, có nhiều hạn chế như Quyết định số 218-QÐ/TW ngày 27/12/2013 của Bộ Chính trị về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị-xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Ðảng, xây dựng chính quyền.

Theo Tiến sĩ Tạ Văn Sỹ, Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cần đề cao hơn nữa vai trò nêu gương của cán bộ, công chức, viên chức trong hoạt động công vụ theo hướng lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo chất lượng công việc. Ðề cao trách nhiệm người đứng đầu cũng như có chế tài đủ mạnh để việc tiếp công dân, giải quyết tố cáo, khiếu nại, khiến nghị của công dân đi vào nền nếp, hoạt động hiệu quả.

Thành quả của đổi mới phương thức lãnh đạo của Ðảng thể hiện ở kết quả của nhiều lĩnh vực. Quá trình lãnh đạo, cấp ủy đảng các cấp cùng với việc kịp thời ban hành đường lối, chủ trương, nghị quyết, sát sao chỉ đạo thực hiện, cần sâu sát nhân dân để tuyên truyền, vận động sớm đưa nghị quyết vào cuộc sống, đồng thời coi trọng sự nêu gương của cán bộ, đảng viên. Làm được như vậy, việc đổi mới các phương thức lãnh đạo của Ðảng trở nên nhuần nhuyễn trong công việc hằng ngày của các tổ chức cơ sở đảng.

Và như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: "Chỉ trong đấu tranh và công tác hằng ngày, khi quần chúng rộng rãi thừa nhận chính sách đúng đắn và năng lực lãnh đạo của Ðảng, thì Ðảng mới giành được địa vị lãnh đạo".