Chiến dịch Hoàng Hoa Thám (chiến dịch đường 18) năm 1951

Theo sách Lịch sử Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh, theo chủ trương của Hội nghị Trung ương Đảng lần nhất (khóa II) tháng 3 năm 1951, từ ngày 30 tháng 3 đến ngày 7 tháng 4 năm 1951, ta mở chiến dịch Hoàng Hoa Thám, sử dụng 7 trung đoàn đánh vào phòng tuyến của địch trên đường số 18 (khu vực từ Phả Lại đến Uông Bí) để “tiêu diệt một bộ phận sinh lực của địch, phát động du kích chiến tranh”.

Trong chiến dịch này, tỉnh Quảng Yên được khu ủy Việt Bắc giao nhiệm vụ “Phát triển đại đội chiến, phá hoại cả các đường giao thông quan trọng của địch (chủ trương phá cầu), thực hiện kế hoạch nghi binh, tiêu diệt các đồn bảo an, vận chuyển thóc gạo từ vùng địch ra vùng tự do”.

Chiến dịch bắt đầu từ đêm 23 tháng 3 năm 1951 và kết thúc ngày 5 tháng 4 năm 1951, các vị trí địch ở Lán Tháp, Máng Nước, Lọc Nước, Sông Trâu, Bí Chợ, Tràng Bạch, Dốc Đỏ, Lân Xá, Mạo Khê đều bị bộ đội chủ lực của ta tấn công.

Phối hợp với bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương Quảng Yên đánh địch ở nhiều nơi.

Tiểu đoàn Bạch Đằng của tỉnh đánh 10 trận tiêu diệt 120 tên... Đại đội 915 huyện Yên Hưng (nay là TX Quảng Yên) và dân quân du kích các xã Vĩnh Khê, Yên Đức, Yên Thọ (nay là thị xã Đông Triều), Ninh Thành (nay là TX Quảng Yên) đã phục kích 2 trận và phá các vị trí địch ở Tràng Bạch, Dốc Đỏ, Yên Lập. Trong lúc bộ đội chủ lực đánh địch ở Mạo Khê, ta đã bao vây hai đồn Cầu Cầm và Thôn Mai, bức hai đồn trưởng cùng 24 lính mang 27 súng ra hàng.

Kết hợp với hoạt động quân sự, quân dân Quảng Yên đẩy mạnh công tác địch vận. Ta căng nhiều khẩu hiệu, rải truyền đơn trên các đường giao thông ở các huyện Đông Triều, Chí Linh, Kinh Môn, vận động được 11 lính ngụy và bảo an ra hàng.

Quân dân huyện Kinh Môn phá 4 tháp canh và bốt bảo an, diệt và bắt 49 tên. Du kích huyện Chí Linh gây được nhân mối ở các bốt bảo an và các làng có tề phản động, phục kích địch trên đường số 18. Du kích huyện Sơn Động quấy rối vị trí đồi Ngô, cắt 7000m dây điện.

Với tinh thần “tất cả cho chiến dịch toàn thắng”, nhân dân tỉnh Quảng Yên đã dồn sức người, sức của cho chiến dịch. Mặc dù kinh tế còn khó khăn, địch lại kiểm soát ngặt nghèo, nhưng ta đã huy động được trên 30.000 dân công, 220 tấn thóc, gạo, phục vụ chiến dịch. Nhiều địa phương đã hoàn thành vượt mức kế hoạch trên giao.

Trong chiến dịch đường số 18, quân ta đã tiêu diệt một bộ phận quan trọng lực lượng phòng thủ ở Đông Bắc Bắc Bộ của giặc Pháp, tiêu diệt 2021 tên, bắt sống và làm bị thương 1025 tên, đánh phá 14 vị trí, thu 409 súng các loại, phá hủy 49 xe cơ giới, 6 xe tăng và xe bọc thép. 

Quân dân tỉnh Quảng Yên đã đóng góp phần xứng đáng vào chiến công chung của chiến dịch, được Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen. Huyện Sơn Động được Chính phủ tặng thưởng Huân chương Kháng chiến hạng ba về thành tích phục vụ chiến dịch. Trong chiến dịch này, Đặc khu ủy Hòn Gai đã đề ra nhiệm vụ phối hợp là: “Thanh toán lực lượng phản động trong Đặc khu và tiêu diệt những toán quân đang càn quét lẻ tẻ của địch trong địa phương, đánh địa lôi trên đường số 18. Nhiệm vụ chính trị và nhân đà chiến dịch, tiến hành ráo riết việc gây tinh thần phấn khởi trong nhân dân và củng cố cơ sở”.