Người đưa mo cau ra thế giới

Quảng Ngãi có hai vùng trồng cau nổi tiếng là "xứ ngàn cau" Sơn Tây, huyện Nghĩa Hành. Thế nhưng nhiều năm qua người dân chỉ thu hoạch trái cau để bán cho các thương lái xuất sang Trung Quốc. Mo cau rơi rụng chỉ được trẻ con lấy làm đồ chơi, hoặc bỏ đi, không mang lại giá trị kinh tế.

Hai năm qua, người dân ở xã Hành Đức, huyện Nghĩa Hành có thêm công việc mà họ chưa từng nghĩ tới, đó là nhặt mo cau đổi tiền. Mỗi chiếc mo cau được anh Tuyến thu mua với giá 1.000 đồng. Hàng nghìn chiếc mo cau được chuyển về nhà kính ở khu công nghiệp Đồng Dinh để lưu trữ nguyên liệu. Từ mỗi mo cau, xưởng anh Tuyến cho ra 1-2 sản phẩm chén, đĩa.

Tuyến quê gốc Quảng Nam, sinh ra ở Phú Yên, tốt nghiệp Đại học Giao thông Vận tải. Tuy nhiên khi ra trường, anh rẽ sang nghề thu mua, chế biến và xuất khẩu những phế phẩm nông nghiệp. Trước đây, công ty của anh thu gom cùi bắp, bã mía, lá xoài khô xuất sang các nước để làm giá thể sản xuất nông nghiệp. Sau thời gian làm cùng nhóm bạn, anh tách ra làm chuối sấy ở Tây Nguyên.

Năm 2019, khi đọc tin tức về việc người dân bán quả cau, Tuyến nghĩ đến việc tận dụng mo cau để làm ra sản phẩm hữu ích. Khi tìm hiểu trên mạng, anh biết được người Ấn Độ đã biến mo cau thành chén đĩa.

Việc đầu tiên của Tuyến là chạy ôtô ra Quảng Ngãi khảo sát vùng nguyên liệu. Anh nhẩm tính, tháng 3 đến tháng 10 là thời gian mo cau rụng, một ha cho khoảng 12.500 mo một năm. Nếu thu mua với giá 1.000 đồng, người dân thu thêm 12,5 triệu đồng một ha, bên cạnh việc bán quả.

Sau khi khảo sát, anh quyết định đặt nhà máy ở huyện Nghĩa Hành, nhập máy làm chén đĩa từ mo cau của Ấn Độ, thuê 4-5 nhân công. Mo cau sau khi thu gom được chà rửa sạch sẽ, ngâm nước cho mềm, được đưa vào khuôn ép nhiệt khoảng 40 giây. Sau đó, người thợ dùng dao cắt theo đường viền, tạo hình cho sản phẩm.

Mỗi ngày, xưởng anh Tuyến cho ra nhiều nhất khoảng 5.000 sản phẩm gồm các chủng loại nhưng đĩa hình chữ nhật, đĩa tròn, thìa, muỗng, chén lớn, nhỏ. Các sản phẩm này đủ độ chắc và không thấm nước, khử khuẩn, đóng gói trong trong bao nylon ép nhiệt, có thể đựng thức ăn, trái cây, mắm, muối, gia vị...

Năm 2020, sản phẩm của Tuyến tạo tiếng vang ở các hội chợ nông nghiệp, được một hãng hàng không đưa vào phục vụ cho khoang thương gia. Chén, đĩa mo cau được đánh giá độc đáo, thân thiện môi trường. Sau một năm hoạt động, Tuyến đặt thêm máy để nâng công suất.

Anh Tuyến cho biết, chén, đĩa mo cau chỉ có giá vài nghìn đồng đến chục nghìn đồng, lại có thể tái sử dụng nên khách hàng không qua đắn đo về giá. Tuy nhiên, thị trường trong nước vẫn kén tiêu phụ sản phẩm. Chén, đĩa mo cau chủ yếu được xuất ngoại sang một số nước như Ba Lan, Mỹ...

Tháng 8 vừa qua, một doanh nghiêp ở Hải Dương đặt anh 200.000 sản phẩm từ mo cau với 16 loại gồm: chén, đĩa, muỗng, ly, quạt, khay, tổng trị giá 400 triệu đồng, để xuất đi Hàn Quốc. Hiện, chủ xưởng nhận đơn hàng với số lượng gấp đôi để xuất sang Canada. Việc sản xuất mới đạt một phần ba công suất nhà xưởng do thiếu nguyên liệu.

Anh Tuyến hi vọng sau Covid-19, kinh tế phục hồi sẽ giúp sản phẩm từ mo cau được tiêu thụ và biết đến nhiều hơn. Lúc này, anh tiếp tục nghiên cứu ép lá tra để làm chén đĩa, giúp xưởng thêm doanh thu và nông dân có lý do để bảo vệ loài cây giữ đất ven biển.

Ông Phạm Quốc Vương, Trưởng phòng Kinh tế hạ tầng huyện Nghĩa Hành, cho biết lâu nay mo cau không mang lại giá trị kinh tế. Do đó nhà máy của anh Tuyến vừa mang lại thu nhập, việc làm cho nông dân ở địa phương được xem là hướng đi mới, đầy triển vọng ở địa phương.