Nâng tầm công tác lý luận của Đảng

Xác định tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của tỉnh, trong nhiều năm qua, tỉnh Quảng Ninh bám sát thực tiễn để đổi mới tư duy, nhận thức; chú trọng tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận để đưa ra những quyết sách phát triển. Ở mỗi kỳ đại hội Đảng bộ tỉnh đều đánh dấu một bước tiến trong nhận thức về lý luận và hành động thực tiễn cũng như trong tổng kết, đúc rút kinh nghiệm. Đây là cơ sở quan trọng để Quảng Ninh vững bước trong từng chặng đường phát triển.

Xây dựng triết lý phát triển riêng

Công tác lý luận có vai trò quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh vô cùng coi trọng công tác lý luận. Người khẳng định: “Lý luận làm cho quần chúng giác ngộ, bày cho quần chúng tổ chức, động viên quần chúng để đấu tranh cho đúng… Có lý luận soi đường thì quần chúng hành động mới đúng đắn, mới phát triển được tài năng và lực lượng vô cùng tận của mình”…

Thực hiện lời chỉ dạy của Người, trong quá trình xây dựng và phát triển, tỉnh Quảng Ninh luôn bám sát thực tiễn để đổi mới tư duy, nhận thức; chú trọng tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận để xây dựng triết lý phát triển riêng có của tỉnh. Đặc biệt, gần 40 năm đổi mới cùng đất nước, Quảng Ninh không ngừng bổ sung tư duy lý luận, giải quyết những hạn chế, gia tăng hàm lượng khoa học, cơ sở thực tiễn trong các quyết sách của địa phương.

Ngay từ những năm đầu đổi mới, toàn Đảng bộ tập trung nghiên cứu, phân tích, thẳng thắn nhận định những ưu điểm, hạn chế trên mọi lĩnh vực, làm rõ nguyên nhân, nhất là những nguyên nhân thuộc về chủ quan, như tư tưởng bao cấp, trông chờ, ỷ lại, thiếu ý chí quyết tâm đổi mới... Trên cơ sở đó, đề ra và triển khai các giải pháp để khắc phục và thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, bảo đảm an ninh, quốc phòng,...

Những năm đầu của thế kỷ XXI, cụ thể hóa đường lối Đại hội IX của Đảng về đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát huy nội lực, đồng thời tranh thủ nguồn lực bên ngoài và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, tỉnh đã tập trung nỗ lực để khai thác tốt các tiềm năng, lợi thế của địa phương, từng bước phá thế "độc canh kinh tế" trong cơ cấu kinh tế của địa phương, phát triển đa dạng các ngành công nghiệp, dịch vụ có lợi thế cạnh tranh. Đồng thời, chuyển dần trọng tâm nền kinh tế từ công nghiệp sang phát triển các ngành dịch vụ.

Năm 2011, đứng trước những cơ hội và thách thức sau 25 năm đổi mới, tư duy lý luận và công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn được cấp ủy, chính quyền các cấp triển khai bằng những giải pháp thiết thực, phù hợp thực tiễn và Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011). Trong đó, công tác lý luận đã dần khắc phục tình trạng lạc hậu về nội dung, tính dự báo chưa sát với thực tiễn; kết quả nghiên cứu lý luận bước đầu đáp ứng yêu cầu của thực tế phát triển.

Đặc biệt, trong 10 năm thực hiện Nghị quyết số 37-NQ/TW (ngày 9/10/2014) của Bộ Chính trị về công tác lý luận và định hướng nghiên cứu đến năm 2030, công tác lý luận có nhiều đổi mới, khắc phục được những bất cập, hạn chế mà Nghị quyết đã chỉ ra, đạt được những kết quả tích cực trong quá trình cụ thể hóa Cương lĩnh bổ sung, phát triển năm 2011, Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI, XII, XIII. Trong giai đoạn 2013-2023, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã chỉ đạo xây dựng 58 đề án, công trình nghiên cứu. Trong đó, có những đề án quan trọng như: Đề án “Phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững; đảm bảo vững chắc quốc phòng - an ninh và thí điểm xây dựng 2 đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Móng Cái”; Đề án “Đổi mới phương thức, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng; thực hiện tinh giản bộ máy, biên chế”; Đề án “phát triển nhanh, bền vững ngành công nghiệp chế biến, chế tạo; Đề án “đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh”; Đề án “tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh nguồn nước”...

Các công trình, đề tài, đề án tổng kết lý luận, nghiên cứu thực tiễn được bám sát và căn cứ trên những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đồng thời, tập trung đi sâu, làm rõ những vấn đề trong thực tiễn để phục vụ thiết thực cho các nhiệm vụ chính trị. Qua đó, góp phần nâng cao chất lượng xây dựng, ban hành nghị quyết, văn bản của Đảng theo hướng đồng bộ, toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, bám sát thực tiễn, tạo chuyển biến mạnh mẽ trong đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh.

Trên cơ sở nhận diện đầy đủ tiềm năng, thế mạnh, cơ hội, thách thức, trong nhiều nhiệm kỳ, Đảng bộ, chính quyền tỉnh đã có sự thay đổi mang tính đột phá về tư duy phát triển; không ngừng nghiên cứu tìm kiếm không gian phát triển, nguồn lực, động lực mới để phát triển bền vững. Tỉnh đã xác định chuyển đổi phương thức phát triển từ "nâu" sang "xanh", dựa vào 3 trụ cột: Thiên nhiên - Văn hóa - Con người; kết hợp với tận dụng xu thế hòa bình, hợp tác, hội nhập và cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; thực hiện đồng thời phát triển kinh tế - xã hội với phát triển văn hóa. Tỉnh cũng mạnh dạn triển khai nhiều mô hình, phương thức phát triển mới. Trong đó, với triết lý phát triển "đường đi trước một bước", "lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư", Quảng Ninh đã thực hiện thành công phương thức huy động nguồn lực đầu tư theo hình thức đối tác công - tư (PPP) để phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, bảo đảm liên thông tổng thể. Tỉnh chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và lao động có kỹ năng gắn với chuyển dịch cơ cấu lao động, tăng quy mô và nâng cao chất lượng dân số gắn chặt với xây dựng tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị, nhất là cán bộ cấp chiến lược và người đứng đầu có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới…

Phát biểu tại Hội thảo khoa học cấp quốc gia với chủ đề: “Công tác lý luận của Đảng và những định hướng nghiên cứu quan trọng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Tạp chí Cộng sản, Hội đồng Lý luận Trung ương tổ chức ngày 16/3 tại TP Hà Nội, đồng chí Vũ Đại Thắng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, khẳng định: Quá trình tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận của tỉnh luôn gắn liền với quá trình không ngừng đổi mới tư duy, nhận diện đầy đủ tiềm năng, thế mạnh, cơ hội, thách thức, định vị lại Quảng Ninh trong tương quan với quốc gia và quốc tế, nghiên cứu tìm kiếm không gian phát triển, nguồn lực, động lực mới để phát triển bền vững, tạo nên bước phát triển đột phá của tỉnh trong hơn suốt một thập kỷ qua. Quảng Ninh vươn lên trở thành một địa phương đi đầu đổi mới của vùng đồng bằng Bắc Bộ, một cực tăng trưởng toàn diện của khu vực phía Bắc.

Nâng tầm tư duy, trí tuệ, bản lĩnh trong kỷ nguyên mới

Những kết quả đáng ghi nhận trên mọi lĩnh vực của tỉnh Quảng Ninh thời gian qua là thành quả của quá trình phấn đấu bền bỉ, liên tục trong sự kế thừa, phát triển, đổi mới mạnh mẽ tư duy; xác định tầm nhìn và chiến lược dài hạn, lộ trình, phương thức phát triển xuyên suốt; vận dụng đúng đắn, sáng tạo các quan điểm, chủ trương của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh vào thực tiễn địa phương phù hợp với từng bối cảnh cụ thể.

Tại một số lần làm việc tại Quảng Ninh, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, khẳng định: Những thành tựu bứt phá mà tỉnh Quảng Ninh đạt được, nhất là sau gần 40 năm đổi mới đã cho thấy tỉnh Quảng Ninh bám sát thực tiễn để đổi mới tư duy, nhận thức; chú trọng nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, hành động theo quy luật khách quan để xây dựng triết lý phát triển riêng của tỉnh. Quảng Ninh giờ đây đã trở thành hình mẫu trong thực hiện công cuộc đổi mới ở địa phương; hình mẫu của việc vận dụng sáng tạo quan điểm chủ trương, đường lối của Đảng vào thực tiễn Quảng Ninh; hình mẫu của việc thực hiện nội dung đi trước thể hiện sự bứt phá về tư duy. Đây là những bài học kinh nghiệm có giá trị tham khảo đối với nhiều địa phương và cả nước trong quá trình đổi mới. Đồng thời, đây là nền tảng vững chắc để Quảng Ninh cùng cả nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Trong bối cảnh hiện nay, đất nước nói chung, tỉnh Quảng Ninh nói riêng đang đứng trước những bước ngoặt phát triển có tính cách mạng, đặt ra những yêu cầu mới đối với việc nghiên cứu, vận dụng, phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và công tác lý luận của Đảng trong giải quyết những thách thức, nhất là những thách thức của quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Đó là, đảm bảo nâng cao đời sống cho người lao động, hạn chế sự chênh lệch giàu - nghèo và trình độ phát triển giữa các vùng miền, bảo đảm tốt các vấn đề về an sinh xã hội; giải quyết các mâu thuẫn giữa tiềm năng lớn chưa được khai thác với thể chế, cơ chế chưa phù hợp, như: Mâu thuẫn giữa phát triển công nghiệp, đô thị hóa nhanh với phát triển dịch vụ, du lịch trên cùng một địa bàn. Đồng thời, phải thực hiện song song, hài hòa hai nhiệm vụ chiến lược, lâu dài: Phát triển kinh tế nhanh, bền vững và bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ. Bên cạnh đó, ứng phó, phòng chống, giải quyết hiệu quả các vấn đề thiên tai, dịch bệnh, tai nạn giao thông, tai nạn lao động, ô nhiễm môi trường...

Trong bối cảnh đó, từ những kinh nghiệm, thành tựu đạt được qua gần 40 năm đổi mới, Quảng Ninh tiếp tục bám sát thực tiễn để đổi mới tư duy, nhận thức, nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn để xây dựng triết lý phát triển riêng của tỉnh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, dựa trên các giá trị cốt lõi, mục tiêu phát triển bền vững và triển khai các giải pháp thực hiện ba đột phá chiến lược.

Tại các cuộc họp của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh ủy bàn về nhiệm vụ, giải pháp cho năm 2025 và cho cả nhiệm kỳ tới đều xác định định hướng phát triển giai đoạn tới là tập trung phát triển kinh tế - xã hội bền vững, gắn liền với bảo vệ môi trường, bảo đảm sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và gìn giữ tài nguyên thiên nhiên; xây dựng một nền kinh tế xanh, ứng dụng các mô hình kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững. Đồng thời, tiếp tục cải cách thể chế, xây dựng chính quyền số, chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế từ “nâu sang xanh” với trọng tâm là dịch vụ, du lịch, công nghệ cao và năng lượng tái tạo; đẩy mạnh công nghiệp sạch, hạn chế khai thác tài nguyên khoáng sản gây ảnh hưởng đến môi trường, hướng đến xây dựng một nền kinh tế xanh, bền vững và hiện đại hóa, lấy con người làm trung tâm, đổi mới sáng tạo làm động lực; thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; tăng cường hội nhập quốc tế, thu hút đầu tư nước ngoài, đặc biệt vào các khu kinh tế và khu công nghiệp.

Xác định con người là trung tâm của sự phát triển, tỉnh tiếp tục tập trung đầu tư vào giáo dục, y tế và nâng cao chất lượng sống của người dân; bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa bản địa, đặc biệt là các di sản văn hóa của các dân tộc trên địa bàn; tăng cường đầu tư vào giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế; phát triển các chương trình đào tạo nghề, gắn kết với các doanh nghiệp, cùng với môi trường sống chất lượng để thu hút lao động và chuyên gia trình độ cao đến làm việc tại tỉnh.

Cùng với đó, tập trung xây dựng nền hành chính công hiện đại và hiệu quả; tiếp tục phát triển, hoàn thiện kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại; phát triển các khu đô thị thông minh và các trung tâm logistics để trở thành đầu mối giao thương quốc tế…

Thường xuyên tổng kết thực tiễn, bổ sung, phát triển lý luận, nghiên cứu và chỉ rõ các vấn đề lý luận mới là cơ sở quan trọng để Quảng Ninh xây dựng các quyết sách chiến lược, giải pháp đột phá, tạo động lực mạnh mẽ đưa Quảng Ninh phát triển ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại, hạnh phúc, sớm trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, tạo nền tảng vững chắc cùng cả nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.