Lý do ông Trump bị cáo buộc thao túng thị trường

Tổng thống Trump ngày 2/4 thông báo kế hoạch áp thuế 10% với toàn bộ hàng nhập khẩu vào Mỹ từ ngày 5/4. Sau đó, kể từ ngày 9/4, hàng loạt đối tác thương mại của Mỹ chịu mức thuế đối ứng cao hơn, lên tới 50%. Động thái lập tức khiến thị trường tài chính chao đảo. Phố Wall cùng hàng loạt thị trường chứng khoán trên thế giới đỏ lửa nhiều phiên liên tiếp.

9h37 ngày 9/4, Tổng thống Mỹ Donald Trump đăng lên mạng xã hội Truth Social của ông thông điệp "Đây là thời điểm tuyệt vời để mua!!!", kèm theo cụm chữ cái "DJT". DJT vừa là viết tắt tên ông, vừa là mã chứng khoán của Tập đoàn Truyền thông và Công nghệ Trump.

Thông điệp được đăng sau khi chính sách thuế đối ứng của ông Trump bắt đầu có hiệu lực từ 0h01 ngày 9/4. Gần 4 giờ sau, lúc 13h18, ông Trump thông báo hoãn áp mức thuế đối ứng với các đối tác, giữ nguyên mức thuế chung 10% với hầu hết nền kinh tế.

Thị trường chứng khoán Mỹ lập tức bùng nổ sau thông báo hoãn thuế này. Các chỉ số chính S&P 500 tăng 9,5%, mạnh nhất kể từ khủng hoảng tài chính năm 2008, Nasdaq tăng 12,2%, mạnh nhất kể từ tháng 1/2001. Dow Jones tăng gần 3.000 điểm, tương đương 7,87%.

Riêng cổ phiếu DJT tăng giá 21,67%, đồng nghĩa nhà đầu tư nghe theo lời khuyên "mua vào" của ông Trump trong phiên giao dịch sáng 9/4 sẽ có lợi nhuận đáng kể.

6 thượng nghị sĩ Dân chủ, trong đó có lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer và bà Elizabeth Warren, thành viên hàng đầu đảng Dân chủ tại Ủy ban Ngân hàng, Gia cư và Các vấn đề Đô thị Thượng viện, ngày 11/4 gửi thư kiến nghị Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC) điều tra khả năng Tổng thống Trump hoặc các đồng minh của ông đã vi phạm luật chứng khoán với bài đăng này.

"Bài đăng xuất hiện vài giờ trước khi ông Trump thông báo hoãn thuế đối ứng, khiến thị trường có phiên tăng điểm lịch sử sau chuỗi ngày lao dốc", thư kiến nghị viết. "Chúng tôi kêu gọi SEC xem xét thông báo hoãn thuế này có làm lợi cho người trong chính quyền và bạn bè của ông ấy bằng cách gây tổn hại đến người dân Mỹ hay không".

SEC chưa bình luận về đề nghị điều tra bài đăng của ông Trump, nhưng Richard Painter, giảng viên về đạo đức chính phủ và quy định an ninh tại Trường Luật, Đại học Minnesota, cho rằng Tổng thống sẽ đối mặt với nhiều rắc rối, đặc biệt là nghi vấn liên quan ý định của ông khi đăng thông điệp cùng cụm chữ viết tắt đó.

"Đây chính là bối cảnh có thể khiến Tổng thống bị cáo buộc tham gia thao túng thị trường", Painter, từng là luật sư về đạo đức của tổng thống George W. Bush, nhận định với NBC News.

Một video do trợ lý truyền thông Nhà Trắng Margo Martin đăng trên X sau đó cho thấy ông Trump dường như ám chỉ một số bạn bè của mình đã sinh lời trong phiên giao dịch.

"Ông này kiếm được 2,5 tỷ USD, còn ông này kiếm được 900 triệu USD - không tệ chút nào", ông Trump nói, chỉ vào hai người đàn ông trong Phòng Bầu dục. Truyền thông Mỹ xác định một trong hai người là Charles Schwab, chủ tịch công ty dịch vụ tài chính đa quốc gia Charles Schwab Corporation.

Ông Trump không nói rõ số tiền họ thu được từ đâu, nhưng động thái lập tức khiến phe Dân chủ chú ý. "Một bê bối giao dịch nội gián đang sục sôi", thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Murphy viết trên X.

"Bài đăng của Tổng thống Trump cho thấy rõ ông muốn người quen kiếm tiền từ những thông tin chỉ mình ông biết", thượng nghị sĩ Dân chủ Adam Schiff viết, kêu gọi quốc hội Mỹ điều tra Tổng thống "có liên quan giao dịch nội gián hay thao túng thị trường hay không".

Ông Schiff cùng thượng nghị sĩ Ruben Gallego ngày 10/4 viết thư gửi Văn phòng Đạo đức Chính phủ, cơ quan giám sát nhánh hành pháp, để kêu gọi "điều tra khẩn cấp Tổng thống, gia đình Trump hoặc quan chức chính quyền có hành vi giao dịch nội gián hoặc các hình thức trái phép khác".

SEC định nghĩa thao túng thị trường là "ai đó cố tình tác động đến cung hoặc cầu" của một tài sản như cổ phiếu hoặc trái phiếu công ty nào đó, bằng những hành động như lan truyền thông tin sai lệch, thao túng giao dịch mua - bán. Giao dịch nội gián là người "biết trước thông tin nội bộ" rồi dùng thông tin đó để trục lợi hoặc chia sẻ cho người khác. Người bị kết án giao dịch nội gián có thể đối mặt án tù lên đến 20 năm.

Kathleen Clark, giáo sư chuyên về đạo đức và tham nhũng chính phủ tại Trường Luật Đại học Washington, bang Missouri, nói hành động của ông Trump "thường sẽ dẫn đến một cuộc điều tra của SEC".

Các nhà điều tra sẽ tìm kiếm bằng chứng để xác định Tổng thống Trump có biết rằng ông sắp có tuyên bố có thể gây biến động thị trường, sau đó gợi ý trước cho những người quen biết hay không.

Một thông tin đáng chú ý theo hướng này là hạ nghị sĩ Cộng hòa Marjorie Taylor Greene, bang Georgia, đã mua hàng nghìn USD cổ phiếu nhiều công ty công nghệ Mỹ trong ngày 9/4. Bà Greene là một trong những đồng minh thân cận của Tổng thống Mỹ.

Mỹ không cấm nghị sĩ mua cổ phiếu, nhưng họ phải báo cáo về các giao dịch giá trị trên 1.000 USD trong vòng 45 ngày từ khi phát sinh, theo Đạo luật cấm nghị sĩ dùng thông tin nội bộ chính quyền để giao dịch năm 2012.

"Nếu chúng ta vẫn còn pháp quyền, một hệ thống thượng tôn pháp luật mạnh mẽ, hành động này sẽ bị điều tra", bà Clark nói.

Giảng viên Painter nhận định giới chức Mỹ có thể mở cuộc điều tra "xem ai biết gì, vào lúc nào trước khi ông Trump thông báo hoãn thuế với các đối tác".

"Đăng bài viết đó là một ý tưởng tồi tệ", ông Painter nói. "Tôi hy vọng ông ấy sẽ tập trung vào làm việc của mình hơn, trấn an thị trường và có chính sách thương mại có thể dự báo, để thị trường tự vận hành thay vì Nhà Trắng đưa ra những thông tin giống như khuyến nghị đầu tư".

Nhưng một số chuyên gia khác lại cho rằng bài đăng ngày 9/4 khó tạo rắc rối pháp lý cho ông Trump, vì nội dung đó được công khai, bất cứ ai cũng có thể xem, không riêng 9,4 triệu tài khoản theo dõi Tổng thống trên Truth Social.

"Nhìn chung, nếu thông tin được công bố rộng rãi, không thể có vấn đề giao dịch nội gián theo định nghĩa là sử dụng trái phép thông tin mật", Allan Horwich, giáo sư danh dự ngành luật Đại học Northwestern, bang Illinois, nói với PolitiFact. "Tôi không thấy có sự khuyến nghị rõ ràng về việc mua gì - cổ phiếu hay là trái phiếu? Ở giá nào?".

Sarah J. Williams, giáo sư Trường Luật Dickinson, bang Pennsylvania, cho rằng rủi ro pháp lý tiềm ẩn với ông Trump chủ yếu đến từ các vụ kiện cá nhân. Những người này có thể khởi kiện với cáo buộc Tổng thống "phím thông tin trước cho ai đó", gây thiệt hại cho họ, nhưng cáo buộc này khó chứng minh.

Theo giáo sư tài chính Nejat Seyhun, Đại học Michigan, ông Trump "dễ dàng lập luận rằng thị trường đã giảm 20% và ông muốn ngăn hoảng loạn". Ông Trump có thể coi bài đăng của mình là "động thái thi hành công vụ của tổng thống", điều mà Tòa án Tối cao Mỹ năm ngoái đã phán quyết là sẽ được miễn tố.

"Hoặc ông Trump nói 'khi gửi thông điệp, tôi chưa có quyết định về hoãn thuế'", giáo sư Seyhun bổ sung. "Các tuyên bố của bất cứ tổng thống nào cũng sẽ khiến thị trường biến động".

Giới chức Nhà Trắng bác bỏ các cáo buộc, cho rằng bài đăng của Tổng thống Trump nhằm trấn an người dân Mỹ, thêm rằng ông chỉ quyết định hoãn thuế sau khi một số đối tác thương mại muốn tìm kiếm thỏa thuận với Washington.

"Trấn an thị trường và người dân về an ninh kinh tế trước sự gieo rắc sợ hãi không ngừng từ truyền thông là trách nhiệm của Tổng thống Mỹ", Kush Desai, phát ngôn viên Nhà Trắng, nói. "Thay vì chơi chiêu trò chính trị, đảng Dân chủ nên tập trung làm việc với chính quyền để khôi phục sự vĩ đại của Mỹ".

Thượng nghị sĩ Cộng hòa John Cornyn có chung quan điểm. "Họ không bỏ lỡ cơ hội nào để nhắm vào Tổng thống Trump. Cáo buộc về giao dịch nội gián là lố bịch", ông Cornyn nói.

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson cũng tỏ ra trêu đùa về cáo buộc khi trả lời báo giới. "Tôi nghĩ hôm nay là một ngày tuyệt vời để mua cổ phiếu", ông Johnson nói sáng 10/4.