Làm du lịch ở những thôn bản nghèo một thời

Trước khi xây dựng nông thôn mới, trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, có nhiều thôn bản khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo 100%. Thế nhưng giờ đây, các thôn bản này đều đã rất khởi sắc, trong đó có việc người dân biết biến những đặc trưng thành thế mạnh du lịch.

Bản Phạt Chỉ (xã Đồng Văn, huyện Bình Liêu), nằm ở lưng chừng dãy núi Quảng Nam Châu có độ cao 1.507m so với mực nước biển. Phạt Chỉ có tới 9 tháng sương mù bao phủ, về mùa đông và mùa xuân, sương mù gần như cả ngày. Sương mù nhiều tháng quanh năm đã khiến cho Phạt Chỉ một thời khốn khó. Người dân trồng lúa, các cánh đồng luôn có năng suất thấp vì có ít ngày nắng, hạt thóc bà con gặt về không phơi được vì luôn ẩm ướt, thóc nảy mầm luôn trên sân phơi. Bà con chăn nuôi thì gia súc ốm còi cọc vì cứ ăn cỏ đẫm sương suốt ngày đau bụng.

Thế nhưng ngày nay, sương mù lại trở thành thế mạnh khi du lịch được đưa vào Phạt Chỉ vì nó tạo ra sự khác biệt về thời tiết, tạo sự mát mẻ về mùa hè và điều này hấp dẫn những du khách thích trải nghiệm, khám phá. Sương mù giúp cho đất ẩm quanh năm, nhiều hộ chuyển từ trồng lúa sang trồng củ cải, do đất tơi xốp lại thường xuyên được giữ ẩm, nên củ cải không cần phải bón tăng trọng mà củ vẫn to tầm 0,5kg-2kg/củ. Nhiều du khách đến Phạt Chỉ, rất ấn tượng khi thưởng thức món củ cải thái mỏng, phơi tai tái ngoài trời nắng trên mái ngói âm dương hoặc trên gác bếp rồi xào với thịt lợn bản là món ngon rất riêng của Phạt Chỉ.

Nhiều du khách thích trải nghiệm sương mù ở Phạt Chỉ bằng xe máy, đi trên con đường quanh co uốn lượn, hai bên đường là những rừng cây nguyên sinh chìm trong sương mù lúc ẩn lúc hiện. Điểm thu hút đông khách đến với Phạt Chỉ là Cột mốc 1327. Những ngày sương mù lại làm cho du khách thích thú, vì cảm tưởng như đang leo bậc thang lên cõi hư vô, chìm trong sương mù bao phủ.

Mô hình Homestay A Dào nằm ở trung tâm bản là mô hình du lịch đầu tiên của người bản địa Phạt Chỉ. Khách đến đây được thưởng thức những món ăn do chính người Dao chế biến, xem tận mắt cách tráng bánh phở và xay thóc bằng cối xay đá của người Dao hay các món gà bản nướng, củ cải xào với thịt lợn bản, đều có cảm giác khó quên khi đến vùng đất này.

Bản Tầm Làng, xã Quảng An, huyện Đầm Hà một thời cũng rất khó khăn, thậm chí một thời huyện Đầm Hà phải đưa nhiều hộ ra trung tâm xã Quảng An lập làng mới sinh sống, vì địa hình phức tạp chủ yếu là rừng, khe suối, ruộng cao rất khó đầu tư các công trình tưới tiêu. Dân số 100% là người Dao.

Thế nhưng ngày nay, khi du lịch được đưa vào Tầm Làng thì những điểm yếu trước đây như địa hình rừng, khe suối phức tạp, những thửa ruộng bậc thang lại trở thành điểm mạnh du lịch của Tầm Làng. Những khu rừng tự nhiên giữ nguồn nước tốt và đã tạo cho Tầm Làng có 2 thác nước đẹp của huyện Đầm Hà đó là thác Bạch Vân và thác Hàm Rồng. Các thác nước giúp cho các con sông của Tầm Làng suốt năm không khô cạn, nuôi sống các cánh rừng bạt ngàn, ấn tượng nhất vào mùa hè là các đồi sim, hoa sim nở tím rực rỡ và ra trái ngọt lịm.

Tầm Làng với 100% là người Dao mang bản sắc riêng, cũng khiến nhiều du khách thích thú khi đến khám phá nơi này. Tuy một thời khó khăn, nhưng bà con vẫn luôn phát huy tốt bản sắc dân tộc mình, thể hiện rõ qua các văn hoá, ẩm thực, nghề truyền thống và sinh hoạt tín ngưỡng trong cộng đồng.

Đã có nhiều doanh nghiệp tìm đến đầu tư vào Tầm Làng phối hợp cùng với huyện Đầm Hà làm tuyến đường bê tông đấu nối trục đường xã Quảng An vào tới trung tâm thôn Tầm Làng nhằm tạo điều kiện tốt cho Khu du lịch thác Bạch Vân; đồng thời cải tạo tuyến đường vào thác Bạch Vân và các hạng mục hạ tầng cơ sở phục vụ du khách tham quan, trải nghiệm thác và các cơ sở hạ tầng lưu trú, dịch vụ vui chơi giải trí...

Người dân xã Quảng An và bản Tầm Làng cũng đã tích cực vào cuộc phục dựng một số ngành nghề truyền thống như đan nón Đại hiệp, phục hồi lễ cấp sắc truyền thống, ngôn ngữ người Dao. Bà con vẫn hát páo dung các dịp lễ tết và các đám cưới hỏi, tham gia các dịch vụ đón tiếp khách du lịch khi đến với Tầm Làng và xã Quảng An. Trong các dịp nghỉ lễ như 30/4 và 1/5 năm nay, có hàng nghìn lượt khách đến thôn Tầm Làng trải nghiệm du lịch khám phá.