Huyện Ba Chẽ: Gìn giữ nét đẹp các lễ hội

Nhắc đến huyện miền núi Ba Chẽ, người ta không chỉ nhớ về cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, những sản vật đặc trưng như ba kích, trà hoa vàng... mà còn ấn tượng bởi nét văn hóa truyền thống của đồng bào DTTS nơi đây thông qua nhiều lễ hội văn hoá đặc sắc. 

Huyện Ba Chẽ có trên 96% dân số là đồng bào DTTS, chủ yếu là dân tộc Dao, Tày, Sán Chỉ... Sự đa dạng, phong phú về văn hoá đã mang lại cho Ba Chẽ một nguồn tài nguyên giá trị về văn hoá vật thể, phi vật thể, nhất là các lễ hội văn hoá, tạo dấu ấn riêng có cần được tiếp tục bảo tồn và phát triển. Mỗi dân tộc có tiếng nói, trang phục, phong tục, tập quán và những lễ hội riêng, như: Lễ hội đình Làng Dạ, Lễ hội miếu Ông - miếu Bà, Lễ hội Bàn Vương, Ngày hội Văn hóa dân tộc Sán Chay, Lễ hội đình Đồng Chức, Lễ hội xuống đồng...

Không gian lễ hội trải dài khắp các bản làng của Ba Chẽ. Ở nơi cây rừng vươn lên hùng vĩ, những vạt trà hoa vàng bung sắc ấm no, bà con cùng thực hiện Lễ cúng Bàn Vương linh thiêng, nghi lễ cấp sắc của người dân tộc Dao, lễ mừng cơm mới của người Tày... hay say trong điệu múa tắc xình của người Sán Chỉ, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, muôn dân được an lành, hạnh phúc, ấm no.

Tại các lễ hội, huyện Ba Chẽ đều lồng ghép trưng bày, giới thiệu về di sản văn hóa của địa phương, về đặc trưng văn hóa, như trang phục truyền thống, công cụ lao động sản xuất, những nếp sinh hoạt, nghi lễ của đồng bào DTTS. Người dân, du khách về dự lễ hội được đắm mình trong không gian văn hóa truyền thống, qua đó lan tỏa truyền thống "Uống nước nhớ nguồn", gắn kết cộng đồng, tôn vinh bản sắc văn hóa dân tộc, bảo tồn, giữ gìn và phát huy nét đẹp lưu truyền qua hàng nghìn năm của các tộc người cùng chung sống trên dải đất Ba Chẽ.

Mùa xuân năm 2025, xã Lương Minh lần đầu tiên tổ chức Lễ hội đình Đồng Chức và Hội Lồng tồng sau khi sáp nhập xã Minh Cầm với xã Lương Mông. Chuỗi hoạt động phong phú, đa dạng và mang đậm màu sắc văn hóa dân tộc Tày có sự vào cuộc tích cực của người dân trong xã. Đây là dịp để nhân dân các dân tộc trên địa bàn xã, người dân trong và ngoài huyện có dịp gặp gỡ, giao lưu học hỏi kinh nghiệm làm ăn và cũng là duy trì, phát huy giá trị bản sắc văn hóa đồng bào DTTS trên địa bàn.

Theo Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Lương Minh Bàn Văn Ba, ngoài việc tổ chức các lễ hội truyền thống, xã sẽ tiếp tục duy trì chợ phiên văn hóa nhằm đáp ứng nhu cầu giao thương, trao đổi hàng hóa của đồng bào các dân tộc, góp phần bảo tồn và phát huy, lan tỏa những sản phẩm OCOP cùng nét đẹp văn hóa đặc sắc của xã Lương Minh nói riêng, huyện Ba Chẽ nói chung.

Hiện nay Ba Chẽ có hơn 20 CLB văn nghệ quần chúng với hơn 300 hội viên đang hoạt động tích cực. Đây cũng là lực lượng nòng cốt thường xuyên tham gia các sự kiện, ngày hội, lễ hội. Tất cả những trò chơi dân gian, tiết mục văn nghệ, dân ca, hay các nghi thức thực hành trong các lễ hội đều do chính đồng bào các dân tộc và các nghệ nhân dân gian của địa phương tự đảm trách, thể hiện. Nhờ đó, đã tạo được tính chân thật, gần gũi, cũng như không khí thiêng liêng vốn có của lễ hội.

Cấp ủy, chính quyền địa phương trong những năm qua cũng tạo điều kiện, hỗ trợ về vật chất, phương tiện để nhân dân tổ chức, tham gia các hoạt động lễ hội một cách văn minh, an toàn, gìn giữ, phát huy tốt nhất bản sắc văn hóa truyền thống.

Theo thời gian, các lễ hội đã trở thành nơi bảo tồn, lưu giữ các giá trị văn hóa dân tộc, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh của các dân tộc vùng cao Ba Chẽ. Qua đó tôn vinh những giá trị văn hóa dân tộc và truyền thống cách mạng của các thế hệ đi trước; quảng bá sâu rộng hình ảnh quê hương và con người Ba Chẽ đến với đông đảo du khách thập phương.

Niềm vui, sự hân hoan, phấn khởi từ các lễ hội đồng thời là động lực để cấp ủy, chính quyền và nhân dân các dân tộc trên địa bàn huyện thêm đoàn kết, quyết tâm thực hiện các nhiệm vụ trong xây dựng hệ thống chính trị, trong phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, phát huy tinh thần cách mạng của vùng đất Hải Chi năm xưa, xây dựng huyện Ba Chẽ ngày càng giàu đẹp, văn minh.