Đề xuất phụ nữ sinh con thứ hai được nghỉ thai sản 7 tháng

Đề xuất này được nêu trong Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Dân số và dự thảo Luật Dân số, ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Dân số (Bộ Y tế) cho biết hôm 10/3. Theo quy định hiện hành, lao động nữ sinh con được nghỉ hưởng chế độ thai sản trước và sau khi sinh con là 6 tháng.

"Đề xuất kéo dài thời gian nghỉ thai sản từ 6 lên 7 tháng cho lao động nữ khi sinh con thứ hai được xem là giải pháp khuyến khích của nhà nước để người dân sinh đủ hai con", ông Dũng nói, thêm rằng vấn đề này cần sự chung tay, chia sẻ của bảo hiểm xã hội và doanh nghiệp - người sở hữu lao động.

So với dự thảo từng được đưa ra lấy ý kiến hồi tháng 9/2024, dự thảo lần này vẫn đề xuất trao quyền quyết định cho các cặp vợ chồng và cá nhân trong việc sinh con, thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khỏe, điều kiện học tập, lao động, công tác, thu nhập và nuôi dạy con của cá nhân, cặp vợ chồng. Cùng đó, tạo điều kiện cho phụ nữ sinh đủ hai con ở các khu công nghiệp, khu chế xuất và các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp được hỗ trợ thuê, mua nhà ở xã hội.

Các đề xuất này được đưa ra trong bối cảnh mức sinh của Việt Nam thuộc nhóm thấp nhất Đông Nam Á, hiện chỉ đạt 1,91 con/phụ nữ. Đây cũng là năm thứ ba liên tiếp mức sinh của Việt Nam giảm dưới mức sinh thay thế, theo Bộ Y tế. Nếu không có giải pháp kịp thời, dân số Việt Nam có thể tăng trưởng âm vào khoảng năm 2054-2059. Mức sinh thấp tác động sâu sắc đến cơ cấu dân số, làm suy giảm nhóm dân số trong độ tuổi lao động, đẩy nhanh quá trình già hóa và ảnh hưởng tiêu cực đến quy mô dân số. Các chuyên gia cảnh báo, nếu không có biện pháp kịp thời, Việt Nam có thể đối mặt với nguy cơ "sụp đổ dân số", gây tê liệt nền kinh tế.

Mức sinh thấp tại Việt Nam chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố như áp lực công việc, khó khăn tài chính, ưu tiên phát triển sự nghiệp và thay đổi nhận thức xã hội. Bác sĩ Mai Xuân Phương, Phó Vụ trưởng Vụ Truyền thông - Giáo dục (Tổng Cục Dân số), nhìn nhận phụ nữ còn căng thẳng với thiên chức làm vợ làm mẹ. Họ vừa đi làm vừa phải lo toàn việc nhà, gánh nặng đè vai. Họ cũng đối mặt với áp lực tâm lý và sức khỏe sau sinh, nhiều người bị trầm cảm, bệnh tật. Hơn nữa, việc lo ngại về chỗ ở và hàng loạt chi phí sinh hoạt như sữa bỉm, giáo dục, y tế... trong bối cảnh trượt giá, khiến nhiều người trì hoãn và từ chối sinh con.

Theo nhận định của Bộ Y tế và nhiều chuyên gia, hiện mong muốn có hai con trong mỗi gia đình người Việt vẫn đang phổ biến. Do đó, đây sẽ là thời cơ quan trọng, cần tận dụng để duy trì mức sinh thay thế. Nhiều chính sách đang được sửa để khuyến sinh, mới nhất là Bộ Chính trị yêu cầu không kỷ luật Đảng viên sinh con thứ ba. Bộ Y tế cũng trình Chính phủ Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Dân số và dự thảo Luật Dân số trong đó triển khai hàng loạt chính sách khuyến sinh.

GS Nguyễn Thiện Nhân từng đề xuất thời gian làm việc của người lao động phải đủ ngắn (8 giờ lao động/ngày, 40 giờ/tuần) để nam nữ có thời gian tìm bạn đời, chăm sóc con cái, gia đình và sở thích riêng tư. Thực tế, nhiều người lao động làm việc 10-12 tiếng mỗi ngày, không có thời gian quan hệ bạn bè, chăm sóc gia đình...

Giảm sinh không chỉ là vấn đề của Việt Nam mà của các nước trên thế giới như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản... Các nước đang thay đổi hàng loạt chính sách nhằm khuyến khích sinh, như Hàn Quốc - quốc gia có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới - tăng gấp ba lần ngân sách cho chương trình khuyến sinh, đồng thời trợ cấp tài chính lớn cho các gia đình sinh con. Tại Hungary, phụ nữ sinh từ 4 con trở lên được miễn thuế thu nhập cá nhân suốt đời.