Giai đoạn đầu nhiệm kỳ 2010-2015, Quảng Ninh là một trong những địa phương tiên phong của cả nước thực hiện chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”. Nhờ kiên trì theo đuổi phương thức phát triển này, đã giúp tỉnh tiến nhanh, mạnh và bền vững hơn, đưa nền kinh tế địa phương vốn chỉ lấy công nghiệp nặng làm chủ đạo, nay đã phát triển mạnh mẽ các lĩnh vực du lịch, dịch vụ; tài nguyên khoáng sản và môi trường sinh thái được bảo vệ tốt hơn; người dân ngày càng thụ hưởng nhiều lợi ích từ môi trường xanh, cuộc sống “xanh”.

Công nghiệp được coi là lĩnh vực thế mạnh truyền thống của Quảng Ninh trong nhiều thập kỷ. Giai đoạn trước năm 2011, tỷ trọng ngành công nghiệp của tỉnh vẫn chiếm tới 59% tổng cơ cấu nền kinh tế; số thu nội địa từ khai thác than, khoáng sản chiếm 67% số thu nội địa của tỉnh mỗi năm. Công nghiệp nặng đem đến nguồn thu ngân sách ở mức cao cho Quảng Ninh; đồng thời tạo ra việc làm, thu nhập ổn định cho hàng trăm ngàn lao động trong và ngoài tỉnh. Trong khi đó, dù là địa phương được thiên nhiên ưu ái nhiều danh lam, thắng cảnh nổi tiếng trong nước và quốc tế, như: Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử Long, Khu di tích Yên Tử, hệ thống các đảo,... nhưng giá trị đem lại không lớn. Điển hình số thu ngân sách nội địa từ ngành Du lịch tỉnh năm 2011 chỉ chiếm khoảng 2,6% tổng thu ngân sách.

Dù công nghiệp vẫn tạo ra giá trị lớn, tuy nhiên trong thực tiễn phát triển, tỉnh đã sớm nhận diện rất nhiều thách thức, mâu thuẫn, đó là: Tăng trưởng chưa bền vững, đang chủ yếu dựa vào tài nguyên hữu hạn; mâu thuẫn giữa việc khai thác than, phát triển công nghiệp nặng với phát triển du lịch, dịch vụ trên cùng một địa bàn; thách thức giữa phát triển công nghiệp hoá và đô thị hoá nhanh với giải quyết vấn đề môi trường sống; thách thức giữa tăng trưởng kinh tế nhanh trong khi phải đảm bảo an sinh xã hội, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng miền; thách thức giữa phát triển bền vững trước những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu và nước biển dâng cao và hậu quả của quá trình khai thác than hàng trăm năm để lại;…

Do đó đối với Quảng Ninh, việc đổi mới phương thức tăng trưởng, đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh là yêu cầu cấp bách để phát triển bền vững trong tương lai. Chiến lược này được triển khai mạnh mẽ bắt đầu từ năm 2012. Đây là sự cụ thể hoá Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng, Kết luận Hội nghị Trung ương lần thứ ba và Nghị quyết số 13/NQ-TƯ tại Hội nghị Trung ương lần thứ tư; đồng thời, hoàn toàn phù hợp với định hướng trong Chiến lược phát triển bền vững Việt Nam và Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011-2020, tầm nhìn đến năm 2050 của Chính phủ.

Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc đánh giá: Nhờ nhận diện rõ những thách thức trong quá trình phát triển của mình, cùng với quyết tâm đổi mới, đột phá, dám nghĩ, dám làm trong chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh”, Quảng Ninh đã xây dựng được nền tảng xanh bằng những giải pháp hoàn toàn mới, nhiều giải pháp là tiên phong của quốc gia. Trong đó, phải kể đến việc mạnh dạn đề xuất Trung ương được thuê các đơn vị tư vấn nước ngoài cùng nghiên cứu, xây dựng các quy hoạch chiến lược tầm nhìn dài hạn. Quảng Ninh cũng là địa phương đầu tiên trong cả nước thực hiện được việc thuê các đơn vị tư vấn hàng đầu thế giới (McKinsey, BCG, Nikken Sekkei, Nippon Koie) lập 7 bản quy hoạch chiến lược; huy động được nguồn lực lớn, trong thời gian ngắn, để đồng bộ hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông với hệ thống cao tốc nối cao tốc, cảng biển, sân bay quốc tế; xây dựng các chính sách định hình cho nền kinh tế xanh;... Những thành tựu của Quảng Ninh trong thực hiện 3 đột phá chiến lược về: Phát triển kết cấu hạ tầng; xây dựng thể chế và cải cách hành chính; đào tạo nguồn nhân lực, rất đáng hoan nghênh, là bài học kinh nghiệm cho nhiều địa phương trong cả nước.

Các chuyên gia kinh tế cũng nhận định, nhìn vào sự phát triển của Quảng Ninh trong 1 thập kỷ qua, có thể thấy quan điểm phát triển kinh tế xanh, bền vững của tỉnh không dừng lại ở 1 nhiệm kỳ mà là xuyên suốt, nhưng luôn có cách làm mới, phù hợp với thực tiễn địa phương, đón bắt được xu thế phát triển. Đơn cử, tỉnh đã có chiến lược rất rõ ràng để thu hút các nhà đầu tư có thế mạnh về: Công nghiệp chế biến, chế tạo; nông nghiệp xanh; du lịch, dịch vụ theo hướng quy mô, đẳng cấp; làm tốt công tác quy hoạch, đầu tư hạ tầng giao thông, hạ tầng các khu kinh tế, khu công nghiệp; nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh; hỗ trợ nhà đầu tư trong các lĩnh vực ưu tiên,… Cùng với đó, tỉnh đã ban hành 2 nghị quyết quan trọng, là Nghị quyết số 07-NQ/TU (ngày 24/5/2013) về phát triển du lịch Quảng Ninh giai đoạn 2013-2020, định hướng đến năm 2030 và Nghị quyết số 02-NQ/TU (ngày 5/2/2016) về phát triển dịch vụ. Qua đó, đã tạo những bước tiến lớn trong phát triển dịch vụ, du lịch của tỉnh.

Kiên trì với phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh” đã giúp Quảng Ninh phát triển rất nhanh và luôn tạo được dư địa phát triển, không còn lệ thuộc vào nguồn tài nguyên hữu hạn như trước; đồng thời, giảm thiểu những tác động đến môi trường, hệ sinh thái. Tỷ trọng dịch vụ trong cơ cấu nền kinh tế của tỉnh đã tăng từ 39,3% năm 2010 lên 44,8% năm 2018, dự kiến đến năm 2020 là 47%; công nghiệp giảm từ 53,4% năm 2010 xuống 49,2% năm 2018, dự kiến đến năm 2020 còn 48%; nông nghiệp giảm từ 8,7% năm 2010 xuống còn 6% năm 2018, dự kiến đến năm 2020 còn 5%.

Thống kê chung giai đoạn 2016-2020, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Quảng Ninh duy trì ở mức cao so với bình quân chung của cả nước, bình quân tăng 10,7%. Đến năm 2020, quy mô nền kinh tế tỉnh đạt trên 211.470 tỷ đồng, tăng gấp 1,86 lần so với năm 2015. Tổng thu NSNN 5 năm ước đạt hơn 212.347 tỷ đồng, tăng 333% so với giai đoạn 2011-2015; thu ngân sách nội địa luôn nằm trong nhóm các tỉnh, thành phố có số thu cao nhất cả nước có đóng góp về Trung ương. GRDP bình quân đầu người năm 2020 ước đạt trên 6.700 USD, gấp hơn 2 lần bình quân chung cả nước; tỷ lệ hộ nghèo theo tiêu chí đa chiều chỉ còn 0,36%. Quảng Ninh đã hoàn thành xử lý 100% các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng; 100% các khu công nghiệp đang hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung; trên 80% nước thải từ hoạt động khai thác than đã được xử lý, hầu hết các bãi thải mỏ không còn hoạt động đã được hoàn nguyên môi trường...

Ngành Công nghiệp được quan tâm chú trọng theo chiều sâu, đầu tư KHCN trong sản xuất, phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo; bảo vệ, khai thác hiệu quả tài nguyên than, khoáng sản; nâng cao công tác môi trường. Các ngành dịch vụ, du lịch phát triển mạnh mẽ theo hướng quy mô, đẳng cấp, đảm bảo gìn giữ, phát huy những giá trị về thiên nhiên, văn hóa, môi trường... Người dân Quảng Ninh cũng được hưởng nhiều lợi ích từ mô hình tăng trưởng xanh, được sống trong môi trường trong lành hơn, nhiều tiện ích thông minh hơn.

Tháng 5/2020, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc khi ở cương vị là Thủ tướng Chính phủ, đã lựa chọn đến Quảng Ninh để khởi động lại nền kinh tế trong trạng thái bình thường mới khi dịch Covid-19 trong nước đã được kiểm soát. Đồng chí đã nhấn mạnh, dù là địa phương chịu tác động lớn của dịch Covid-19 nhưng Quảng Ninh đã giữ được đà phát triển. Sự trỗi dậy mạnh mẽ của tỉnh gần đây cũng cho thấy có sự đóng góp lớn không chỉ của "vàng đen" là các ngành công nghiệp khai khoáng mà đặc biệt là "vàng xanh"chính là phát triển dịch vụ, du lịch. Từ một địa phương chỉ được biết đến với thế mạnh về than, khoáng sản, đến nay, Quảng Ninh là điểm đến hấp dẫn về du lịch với nhiều sản phẩm đặc sắc, đẳng cấp. Tỉnh cũng là “sếu đầu đàn” của cả nước trong thu hút đầu tư, trên nhiều lĩnh vực, với những dự án quy mô lớn.

Thực hiện có hiệu quả phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh” tiếp tục được Quảng Ninh khẳng định rõ trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2020-2025. Trọng tâm là: Lấy đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, phát triển kinh tế xanh, nhu cầu thị trường, các ngành mới nổi và tăng năng suất lao động làm định hướng; lấy phát triển hạ tầng, cải cách hành chính đồng bộ, hiện đại làm nền tảng; lấy giáo dục đào tạo, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, sáng tạo và ứng dụng khoa học công nghệ làm động lực; lấy phát triển văn hóa, xây dựng văn minh sinh thái, tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường làm trọng điểm. Cùng với đó, chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh” theo hướng bền vững dựa vào ba trụ cột (thiên nhiên, con người, văn hóa), kết hợp với xu thế hòa bình, hợp tác, hội nhập và cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; trên cơ sở đó, đổi mới hệ thống chính trị và xây dựng nền hành chính hiện đại; phát triển công nghiệp dịch vụ, công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí dựa trên nền tảng công nghiệp sáng tạo được tổ chức sản xuất ở trình độ cao.

Với những thành quả đã có, cùng quyết tâm đổi mới, đột phá không ngừng, sự đồng thuận, ủng hộ ngày càng cao của nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, chính là động lực to lớn để Quảng Ninh hoàn thành mục tiêu nhiệm kỳ 2020-2025. Đó là, xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại, là một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện của phía Bắc.