Chất vấn, xem xét việc trả lời là hình thức giám sát đặc biệt hiệu quả

Việc đặt và trả lời câu hỏi chất vấn được tiến hành theo hình thức hỏi nhanh, đáp gọn. Đại biểu Quốc hội nêu câu hỏi không quá 1 phút; tranh luận mỗi lần không quá 2 phút.

Sáng 6/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 5 (khóa XV), Quốc hội bắt đầu Phiên chất vấn và trả lời chất vấn.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng; Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng; Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai; Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến; lãnh đạo Quốc hội, Chính phủ, bộ, ngành… dự phiên họp.

Phát biểu khai mạc Phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh chất vấn và xem xét việc trả lời chất vấn là hình thức giám sát đặc biệt hiệu quả, thể hiện đậm nét tính dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, công khai, minh bạch.

Chủ tịch Quốc hội cho biết phiên chất vấn tại Kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XV được tiến hành trong 2,5 ngày, từ sáng 6/6 đến hết sáng 8/6; được tường thuật trực tiếp trên Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam và Truyền hình Quốc hội.

Nội dung chất vấn tại Kỳ họp thứ 5 tập trung vào 4 nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của các Bộ: Lao động-Thương binh và Xã hội, Khoa học và Công nghệ, Giao thông Vận tải và Ủy ban Dân tộc.

Cuối phiên chất vấn, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái sẽ thay mặt Chính phủ báo cáo giải trình, làm rõ hơn các vấn đề mà đại biểu Quốc hội quan tâm và trực tiếp trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội.

Tại phiên bế mạc, Quốc hội sẽ xem xét, biểu quyết thông qua Nghị quyết hoạt động chất vấn để làm căn cứ cho các cơ quan tổ chức triển khai, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội giám sát việc thực hiện.

Chủ tịch Quốc hội cho biết bên cạnh 4 nhóm vấn đề được lựa chọn chất vấn, trong những ngày vừa qua của kỳ họp, trên cơ sở thực tiễn, ý kiến của nhân dân, của cử tri và của các đại biểu Quốc hội trong các phiên thảo luận tổ và hội trường, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành đã quan tâm thúc đẩy hoặc khởi động giải quyết nhiều vấn đề bức thiết của nhân dân và doanh nghiệp.

Ngày 1/6, Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục thúc đẩy mạnh mẽ, quyết liệt hơn nữa công tác cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh thực chất và hiệu quả.

Bộ Xây dựng đã rà soát tổng thể để xem xét sửa đổi bổ sung Quy chuẩn QCVN 06:2022 đáp ứng yêu cầu phòng cháy, chữa cháy, bảo vệ tính mạng, tài sản của người dân, bảo đảm cơ sở khoa học và có tham khảo kinh nghiệm quốc tế, đồng thời phù hợp với tình hình, thực tiễn của Việt Nam.

Bộ Công an chỉ đạo các cơ quan chức năng trực tiếp làm việc, hướng dẫn tại các địa phương tập trung nhiều doanh nghiệp còn vướng mắc trong công tác phòng cháy, chữa cháy.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã giảm lãi suất điều hành lần thứ 3 trong năm 2023, là tiền đề để giảm cả lãi suất huy động và cho vay, góp phần hỗ trợ doanh nghiệp.

Bộ Công Thương yêu cầu EVN khẩn trương thỏa thuận giá tạm thời với các chủ đầu tư điện gió, điện mặt trời chuyển tiếp đã cho phép đấu nối lưới điện quốc gia đối với một số dự án cụ thể.

Bộ Giao thông Vận tải, trong ngày 3/6, đã quyết định cho phép tự động giãn chu kỳ kiểm định xe, theo đó, khoảng 2 triệu xe ôtô đến 9 chỗ không kinh doanh vận tải được tự động lùi thời hạn kiểm định thêm 6 tháng...

“Đấy là những động thái, hành động của Chính phủ, Thủ tướng và các bộ, ngành trên cơ sở yêu cầu của thực tiễn cũng vấn đề cử tri, nhân dân gửi đến Kỳ họp thứ 5 và ý kiến đại biểu Quốc hội”, Chủ tịch Quốc hội nói.

Lựa chọn các nhóm vấn đề chất vấn từ 136 nhóm vấn đề được đề xuất

Theo Chủ tịch Quốc hội, với phương châm tiếp tục đổi mới phương thức, cách thức tổ chức chất vấn và trả lời chất vấn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo Tổng Thư ký Quốc hội, các cơ quan triển khai rất sớm công tác chuẩn bị để việc lựa chọn nhóm vấn đề chất vấn bảo đảm kỹ lưỡng, cẩn trọng, đúng quy định của pháp luật, bám sát các nhiệm vụ trọng tâm đặt ra trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, các nghị quyết, chỉ thị của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư; bám sát những vấn đề thực tiễn đặt ra; phản ảnh tâm tư, nguyện vọng, mong muốn của nhân dân và cử tri.

Trên cơ sở thống kê đầy đủ các thông tin về việc trả lời chất vấn của các bộ trưởng, trưởng ngành và nội dung các nhóm vấn đề đã chất vấn trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; căn cứ đề xuất của các Đoàn đại biểu Quốc hội về 136 nhóm vấn đề liên quan đến lĩnh vực quản lý của 20 Bộ, cơ quan ngang Bộ và ý kiến, kiến nghị của cử tri, nhân dân gửi đến Kỳ họp thứ 5, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã lựa chọn, trình 5 nhóm vấn đề để Quốc hội xem xét quyết định 4 nhóm vấn đề và tổ chức chất vấn trong kỳ họp này.

Đây là những vấn đề lớn, quan trọng, không chỉ cần thiết, cấp bách trước mắt, mà còn có ý nghĩa chiến lược, lâu dài; trong đó, các vị Bộ trưởng: Khoa học và Công nghệ, Giao thông Vận tải, Ủy ban Dân tộc lần đầu tiên trả lời chất vấn tại Quốc hội khóa XV.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh Kỳ họp thứ 5 là kỳ họp đầu tiên thực hiện Nội quy kỳ họp Quốc hội mới (có hiệu lực từ ngày 15/3/2023), ghi nhận những cải tiến đã được thử nghiệm và phát huy hiệu quả tại các kỳ họp gần đây về phương thức tiến hành phiên chất vấn.

Việc đặt và trả lời câu hỏi chất vấn được tiến hành theo hình thức hỏi nhanh, đáp gọn. Đại biểu Quốc hội nêu câu hỏi không quá 1 phút; tranh luận mỗi lần không quá 2 phút. Người được chất vấn trả lời không quá 3 phút đối với mỗi câu hỏi.

Các thành viên Chính phủ, các trưởng ngành liên quan tham gia giải trình theo điều hành của chủ tọa để làm rõ hơn những vấn đề chất vấn của các đại biểu Quốc hội hoặc trả lời trực tiếp các câu hỏi thuộc nhóm vấn đề chất vấn mà đại biểu Quốc hội đặt ra.

“Để bảo đảm hiệu quả của phiên chất vấn, theo quy định tại Điều 19 của Nội quy kỳ họp Quốc hội, Chủ tọa có quyền yêu cầu đại biểu Quốc hội dừng chất vấn hoặc tranh luận, yêu cầu người bị chất vấn dừng trả lời chất vấn nếu quá thời gian; chất vấn, tranh luận không đúng nội dung hoặc trả lời chất vấn không đúng trọng tâm,” Chủ tịch Quốc hội nói.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các vị đại biểu Quốc hội cân nhắc, lựa chọn, mỗi lần chất vấn chỉ nên nêu một hoặc cùng lắm là một vài vấn đề để bộ trưởng, trưởng ngành có thể nghe được, lĩnh hội được nhanh nhất.

Các đại biểu Quốc hội chỉ tranh luận với người bị chất vấn để làm rõ hơn vấn đề đang được chất vấn, không sử dụng quyền tranh luận để nêu câu hỏi chất vấn hoặc tranh luận với đại biểu Quốc hội đã chất vấn trước đó.

Khi có nhiều đại biểu Quốc hội đăng ký tranh luận về cùng vấn đề, người đã nêu chất vấn về vấn đề đó được ưu tiên tranh luận trước.

“Theo kinh nghiệm, mức độ thành công của phiên chất vấn, trả lời chất vấn phụ thuộc vào cả người chất vấn và người trả lời chất vấn,” Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Theo Chủ tịch Quốc hội, chất vấn và xem xét việc trả lời chất vấn là hình thức giám sát đặc biệt hiệu quả, thể hiện đậm nét tính dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, công khai, minh bạch trong hoạt động của Quốc hội; là dịp để cử tri và nhân dân cả nước đánh giá năng lực, trách nhiệm, việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của đại biểu Quốc hội và những người giữ chức vụ, chức danh do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn.

Tính từ đầu nhiệm kỳ khóa XV cho đến trước Kỳ họp thứ 5, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn đã được tiến hành tại 3 kỳ họp Quốc hội và 3 phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Gần 700 lượt đại biểu đã tham gia chất vấn tại các kỳ họp, phiên họp; 21 người bao gồm Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và 19 thành viên Chính phủ trực tiếp trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội.

Bên cạnh đó, thực hiện quy định tại Điều 15 và Điều 26 của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân, những chất vấn không thuộc nhóm vấn đề chất vấn tại các kỳ họp, phiên họp đã được các thành viên Chính phủ nghiên cứu, trả lời bằng văn bản.

Trên cơ sở chuẩn bị chu đáo, kỹ lưỡng, với thực tiễn phong phú trong ngành, lĩnh vực công tác và kinh nghiệm đã tích lũy được trong quá trình hoạt động tại Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội đề nghị các vị đại biểu Quốc hội tiếp tục phát huy tinh thần “Tận tâm - Tận lực - Tích cực - Tâm huyết - Trách nhiệm” trong hoạt động chất vấn, với yêu cầu rõ trách nhiệm, rõ giải pháp.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các vị Bộ trưởng, Trưởng ngành nêu cao tinh thần trách nhiệm trước Quốc hội, trước cử tri, nhân dân cả nước, giải trình rõ ràng về nguyên nhân, trách nhiệm và biện pháp khắc phục, để phiên chất vấn thực sự hiệu quả, thực chất, có chiều sâu, mang tính xây dựng cao; không chỉ góp phần giải quyết kịp thời những vấn đề thời sự, cấp bách, mà còn nhận diện và đề xuất giải pháp cho những vấn đề có tính căn cơ, lâu dài, tạo chuyển biến thực chất trong từng lĩnh vực được chất vấn.