"Cần khơi dậy tinh thần sáng tạo, khát khao vì một Quảng Ninh giàu đẹp..."

Xây dựng văn hóa trong Đảng, xây dựng văn hoá con người Quảng Ninh luôn được các cấp uỷ, chính quyền địa phương trong tỉnh quan tâm. Nhân dịp, Ban Chỉ đạo 35 Tỉnh ủy tổ chức Hội nghị tập huấn nghiệp vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch vào cuối năm 2024, phóng viên Trung tâm Truyền thông tỉnh đã có cuộc phỏng vấn PGS. TS Nguyễn Toàn Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Văn hoá và phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, về nội dung này.

- Thưa ông, theo những nghiên cứu của ông thì khí chất hào sảng của người Quảng Ninh do đâu mà có?

+ Quảng Ninh là vùng đất biên cương cửa ải, thiên nhiên vừa hùng vĩ vừa hoang sơ nhưng cũng nhiều nguy cơ nên muốn sinh tồn được thì phải có bản lĩnh, có dũng khí, không sợ hãi sóng to gió lớn. Vượt núi cũng phải gan góc, có gặp thú lớn cũng không sợ hãi.

Quảng Ninh đâu cũng núi cao, vực thẳm, biển rộng, sông dài. Như thế, thiên nhiên đã là một "bà mẹ" vĩ đại dạy con người, hun đúc cho con người để tạo nên khí chất con người Quảng Ninh, những con người hào sảng, ăn sóng nói gió. Do vậy, khí chất hào sảng của người Quảng Ninh là sản phẩm môi trường sống, là kết quả tương tác với thế giới tự nhiên. Khi đã định hình rồi thì nó tương tác cả với môi trường xã hội. Người Quảng Ninh cũng đoàn kết vì muốn vượt biển hay vào rừng đốn củi, muốn đào than trong lò không thể làm một mình được.

Thêm nữa, người Quảng Ninh hào sảng để mở lòng đón nhận tinh hoa, cái hay thì học hết. Và họ gạt bỏ sự khác biệt đón nhận bạn bè bốn phương, sẵn sàng kết giao anh em ngay. Họ có thể có gốc gác nông dân nhưng không thể loanh quanh trong luỹ tre làng, không thể suy nghĩ hẹp hòi. Điều đó, khiến Quảng Ninh hội tụ tinh hoa trăm miền. 

- Không gian rộng mở, theo ông liệu có phải là lý do sinh ra âm vực của người Quảng Ninh?

+ Cũng bởi sống ở vùng rộng lớn, biển rộng, tiếng động, núi non nhiều nên phải nói to mới nghe thấy. Từ việc gọi nhau to nên ngư dân sáng tạo ra các điệu hò. Cũng do quen nói to nên âm vực của họ rộng hơn. Hò gọi nhau thì phải nói to. Dễ hiểu, vì sao Quảng Ninh sản sinh ra nhiều làn điệu dân ca và sau này có nhiều ca sĩ nổi tiếng. Đi biển trèo non nhiều thì có tri thức dân gian được tích luỹ. 

- Những năm qua, tỉnh Quảng Ninh đã có nhiều nỗ lực và đạt được nhiều kết quả trong việc phát huy giá trị văn hoá, sức mạnh con người để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững. Ông đánh giá như thế nào về vấn đề này?

+ Quảng Ninh là địa chỉ đỏ nơi hình thành giai cấp công nhân, là phên giậu phía Đông Bắc, mảnh đất giàu truyền thống văn hoá, giàu truyền thống cách mạng. Trong lịch sử, mảnh đất này từng chứng kiến nhiều chiến công oanh liệt trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Quảng Ninh cũng là vùng đất giàu bản sắc văn hoá. Trong thời kỳ đổi mới, Quảng Ninh đã phát huy giá trị văn hoá sức mạnh con người trong tất cả các hoạt động đem lại hình ảnh đẹp của văn hoá Việt Nam, trong con mắt bạn bè quốc tế. Quảng Ninh là nơi sinh ra giai cấp công nhân, là địa chỉ đỏ của cách mạng Việt Nam.

Những giá trị hết sức đặc biệt ấn tượng là tinh thần kỷ luật và đồng tâm muôn người như một đã kết tinh ở nơi đây, tạo ra sức mạnh đặc biệt của người thợ mỏ, của nhân dân Quảng Ninh nói chung. Địa hình có núi sông, có rừng, có biển, vì thế mà được ví như Việt Nam thu nhỏ. Quảng Ninh còn là một trong những tỉnh đi đầu công nghiệp hoá hiện đại hoá chuyển đổi số. Ở đây, các đô thị phát triển bắt nhịp được xu thế của thế giới. Đó là xây dựng đô thị văn minh hiện đại, đô thị xanh - sạch - đẹp, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và bắt đầu hướng đến đô thị thông minh. Chúng ta nhìn thấy cảnh quan đô thị Quảng Ninh rất đẹp. Nhiều con đường ven biển, những dãy phố quy hoạch đẹp đồng bộ. Hệ thống văn hoá di sản vật thể và phi vật thể đều được quan tâm bảo tồn và phát huy giá trị. Điều đó là thế mạnh của Quảng Ninh trong nhịp độ phát triển chung của cả nước. 

- Bên trên ông vừa nói, Quảng Ninh đem lại hình ảnh đẹp của văn hoá Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế. Nghĩa là từ Quảng Ninh có thể thấy hình ảnh Việt Nam, con người Việt Nam?

+ Quảng Ninh là tỉnh biên giới, cửa ngõ với Trung Quốc. Quảng Ninh là nơi mà an ninh quốc phòng được giữ vững, nơi người dân ấm no hạnh phúc. Lần nào đến Quảng Ninh, tôi cũng thấy khởi sắc. Du lịch phát triển bền vững thành ngành kinh tế mũi nhọn đem lại lợi ích cho tỉnh. Quảng Ninh là điểm khởi đầu của nét vẽ biển với rừng dương Trà Cổ. Tiếp đến là bờ biển trải dài có Hạ Long trong xanh, sạch, đẹp, được gìn giữ bảo vệ di sản thiên nhiên và cả di sản văn hoá. Vì vậy, tôi nghĩ du khách đến đây sẽ hiểu hơn về văn hoá con người Việt Nam thông qua việc quan sát con người Quảng Ninh.

- Ông có những gợi mở như thế nào cho Quảng Ninh trong việc phát triển văn hoá con người, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững?

+ Tỉnh Quảng Ninh đã có lộ trình mới phát triển con người. Văn hoá con người là nguồn lực nội sinh phát triển kinh tế tri thức đặc biệt thế hệ trẻ nguồn lực đặc biệt để phát triển. Người Quảng Ninh làm giàu từ chính quê hương mình. Họ đã nhanh chóng chuyển đổi số, ứng dụng thành tựu của cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đây là những điều thế giới hiện đại đang làm rất nhanh, để vượt qua thách thức nắm lấy thời cơ. Tôi mong đô thị Quảng Ninh phải phát triển mạnh kinh tế đêm và phải sáng tạo ra nhiều sản phẩm du lịch mới. Quảng Ninh cần phát triển du lịch bốn mùa. Đồng thời kiểm soát thị phần thị trường du lịch, quảng bá du lịch để người ta biết đến có một Quảng Ninh du lịch cả mùa đông cũng thực sự ấn tượng. Quảng Ninh có cả du lịch khám phá, nghỉ dưỡng, ẩm thực mùa đông. Cùng với đó, cần tổ chức nhiều sự kiện văn hoá thể thao du lịch để người dân cả nước về đây. Nhưng chúng ta phải làm theo cách mới và sáng tạo trên cơ sở hiểu rõ xu thế chung của du lịch thế giới.  Tài nguyên thiên nhiên thì hữu hạn có thể cạn kiệt nhưng tài nguyên sáng tạo của con người thì vô tận. Cần khơi dậy tinh thần sáng tạo khát khao vì một Quảng Ninh giàu đẹp, vì một Quảng Ninh là mảnh đất đáng sống, là nơi khách du lịch muốn đến.

- Theo ông, phát triển du lịch ở Quảng Ninh nên quan tâm đến những loại hình nào?

+ Khi những mỏ không còn than nữa thì khai thác để làm du lịch. Đó là tài nguyên thiên nhiên đã khai thác nhưng giờ đây cũng là di sản văn hoá. Tôi mong Quảng Ninh làm tốt công tác bảo tồn bảo tàng ngay tại chỗ. Khách du lịch sẽ rất thích khi đến thăm trực tiếp một cái mỏ than thay vì thăm mô hình được phục dựng. Chúng ta nên nghĩ dần sau này khi mà than không còn nhiều nữa thì phải nghiên cứu khoa học đẩy mạnh những ngành kinh tế mới, kinh tế tri thức. Chúng ta nghĩ ra cách gì nuôi trồng biển đảo mà môi trường vẫn xanh, vẫn sạch. Môi trường sinh thái biển đảo phải có sự đồng thuận với con người phải tham gia vào tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững.

- Quảng Ninh liệu sẽ phải đối diện với những khó khăn thách thức như thế nào trong yêu cầu phát triển văn hoá con người?

+ Trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Quảng Ninh đã và đang làm tất cả những gì có thể để đạt được những mục tiêu phát triển. Rõ ràng là có nhiều thách thức khi mở cửa hội nhập quốc tế. Vì sát biên nên phải biết chọn lọc tinh hoa thế giới. Những cái hay của nhân loại, của nước ngoài thì ta học hỏi, tiếp tục sáng tạo những giá trị mới của văn hoá con người Quảng Ninh, khẳng định bản lĩnh phong cách mới của người Quảng Ninh. Người Quảng Ninh kiên cường, sáng tạo, giàu lòng yêu quê hương đất nước, người vùng biển ăn sóng nói gió, sẽ phát huy tinh thần sáng tạo biến không thể thành có thể, biến khó thành dễ, biến thách thức thành cơ hội. 

- Tỉnh uỷ Quảng Ninh đã ban hành 2 Nghị quyết chuyên đề về văn hoá. Nhiều Đảng bộ trực thuộc cũng có những nghị quyết chuyên đề về văn hoá. Ông đánh giá như thế nào về câu chuyện này?

+ Điều đó thể hiện tính chủ động sáng tạo của từng Đảng bộ cơ sở. Tỉnh đưa ra định hướng chung, các địa phương cấp huyện có cụ thể hoá. Mỗi địa phương có cách làm riêng và cách làm hay. Điều này hết sức đáng khen vì đã tạo ra bức tranh đa dạng nhiều màu sắc chứ không phải là một thứ mỹ học đồng phục. 

- Đi liền với những Nghị quyết lãnh đạo, những đề án cụ thể thì việc xây dựng văn hoá trong Đảng cũng được Quảng Ninh rất quan tâm. Xin ông cho biết quan điểm của mình về vấn đề này?

+Công tác xây dựng chỉnh đốn Đảng ở Quảng Ninh đã được hết sức chú trọng. Việc quan trọng mà tỉnh quan tâm là xây dựng văn hoá trong Đảng, làm cho cán bộ đảng viên luôn luôn có nhận thức chính trị đúng đắn về mục tiêu cách mạng cao cả của Đảng, rèn luyện đạo đức cách mạng của người đảng viên. Đảng viên đi trước làng nước theo sau. Nhất là người đứng đầu phải luôn gương mẫu. Đặc biệt, phải thực hiện tất cả những quy định tiêu chuẩn về đạo đức cách mạng, rèn luyện đạo đức cách mạng. Chú trọng xây dựng văn hoá công vụ, văn hoá công sở. 

- Trân trọng cảm ơn ông đã trả lời phỏng vấn!