Bội thực với hồi ký người nổi tiếng

Những cuốn tự truyện ngôi sao năm nay đã không bán chạy như mong đợi khi người mua không hài lòng về giá cả và thiếu các chủ đề thú vị, theo The Guardian.

Từ diễn viên, nhạc sĩ, vận động viên đến người dẫn chương trình, không thiếu những cuốn hồi ký của người nổi tiếng trên kệ sách. Năm nay cũng đã có nhiều cuốn tự truyện mới được xuất bản của nhóm Spice Girl, một vài ngôi sao trong loạt phim Harry Potter và một diễn viên hài được yêu thích của Vương quốc Anh.

Nhưng giữa một thế giới người nổi tiếng luôn có thể chia sẻ mọi suy nghĩ trên mạng xã hội, liệu hồi ký của họ có còn khả năng thu hút độc giả? Và đúng như vậy, số liệu bán sách năm nay cho thấy những tác phẩm như vậy có thể đang gặp khó khăn, khi những tác phẩm của Jeremy Clarkson và Matthew Perry phải vật lộn để bán.

Theo tờ Bookseller, doanh số bán tự truyện bìa cứng của các nhân vật nổi tiếng đã giảm so với năm ngoái, khi các cuốn của Billy Connolly, Bob Mortimer và Dave Grohl đều bán được hơn 100.000 bản trong khoảng thời gian từ tháng 8 đến tháng 11 năm 2021.

Bookseller cho rằng doanh số bán sách giảm năm nay là do nhiều yếu tố, bao gồm giá sách bìa cứng cao và nội dung sách đề cập đến một số vấn đề gây mệt mỏi về cảm xúc cho người đọc. Ví dụ cuốn Friends, Lovers and the Big Terrible Thing của Perry đề cập đến vấn đề nghiện ma túy của ông, trong khi nam diễn viên Harry Potter Tom Felton chia sẻ trong cuốn Beyond the Wand về chứng trầm cảm và thời gian cai nghiện của anh.

Bà Suzanne Baboneau, giám đốc điều hành bộ phận xuất bản dành cho người lớn tại Simon & Schuster UK, nói rằng “các nhà bán sách vẫn tiếp tục mệt mỏi (với loại sách này) trừ khi tên tác giả có thể được độc giả nhận ra ngay lập tức, họ cũng phải có một câu chuyện thú vị và sẵn sàng quảng bá sách một cách chân thực”.

Mở đầu xu hướng hồi ký

Kiera O'Brien, biên tập viên về dữ liệu và bảng xếp hạng của Bookseller, cho biết cuốn The Sound of Laughter của diễn viên hài Peter Kay, xuất bản năm 2007, và cuốn At My Mother's Knee của người dẫn chương trình truyền hình Paul O'Grady, xuất bản năm 2008, “đã thực sự khởi xướng xu hướng hồi ký của những cây hài vào khoảng năm 2000, đầu những năm 2010”.

Khi Internet phủ sóng và ngày càng nhiều người nổi tiếng hơn qua Internet, O'Brien nói: “Tác phẩm của những người nổi tiếng trên YouTube đã đứng đầu bảng xếp hạng sách của những ngôi sao Internet”.

Tuy nhiên, thay vì ra hồi ký, phần lớn họ có xu hướng đi theo một con đường khác, ra mắt những cuốn sách phát triển bản thân, chẳng hạn như sách bán chạy nhất của Vex King Good Vibes, Good Life, hoặc sách dạy nấu ăn và sách định hướng cuộc sống. Phần nào lý giải xu hướng này có lẽ là sự nổi tiếng và sự nghiệp ngắn ngủi của họ không đủ chiều sâu để viết được những cuốn hồi ký hay.

Theo Tiến sĩ Catherine M Robb, trợ lý giáo sư triết học tại Đại học Tilburg ở Hà Lan, một cuốn hồi ký hay về người nổi tiếng “phải là cuốn sách cung cấp được thông tin mới về cuộc sống riêng tư của họ, những điều công chúng chưa biết hoặc những thông tin có thể làm rõ một số tin đồn hoặc chuyện riêng tư về người đó”.

Một yếu tố thành công khác là sự chân thực của các cuốn hồi ký. Đối với Baboneau, điều này bắt nguồn từ một điều: “Cuốn hồi ký về những người nổi tiếng thành công và tồn tại lâu nhất mà chúng tôi từng biết chính là những cuốn do chính họ viết”.

Theo bà Banoneau, “tác phẩm đó sẽ có sự đặc biệt, tâm huyết, cống hiến, quyền sở hữu và trách nhiệm của chính tác giả đối với mọi ngôn từ trên trang giấy. Những cuốn tự truyện được những người khác viết hộ sẽ thể hiện rõ khoảng cách giữa chủ thể và tác giả, cho dù người viết có tốt, cần cù hay giàu kinh nghiệm về việc viết hộ đi chăng nữa”.

Tất nhiên, có những ngoại lệ đối với quy tắc đó, như cuốn Becoming của bà Obama hay cuốn hồi ký của Alex Ferguson. Được xuất bản vào năm 2013 sau khi Ferguson rời cương vị huấn luyện viên câu lạc bộ bóng đá Manchester United, cuốn My Autobiography, do Paul Hayward viết, đã trở thành cuốn sách phi hư cấu bán chạy nhất vào thời điểm đó.

Người ta cho rằng thành công này một phần do Ferguson là người sống kín đáo và sự nghiệp huấn luyện thành công của ông đồng nghĩa với việc cuốn sách cũng được coi là một loại cẩm nang kinh doanh.

Nhưng trong khi có một số tác phẩm thành công vang dội, thì thị trường hồi ký của người nổi tiếng nói chung giống “một chuyến tàu lượn siêu tốc hơn là con đường kinh doanh suôn sẻ”.

Ngay trước đại dịch, O'Brien từng nhận định: "Dường như hồi ký của những người nổi tiếng đã biến mất vĩnh viễn. Các tác phẩm hiện tại chỉ tả lại cuộc sống của 'những người bình thường'". Nhận định này dường như là nói về những cuốn như This is Going to Hurt hay The Secret Barrister của Adam Kay. Và dần dần, những người nổi tiếng cũng ngày càng chuyển sang viết sách thiếu nhi hoặc tiểu thuyết dành cho người lớn thay vì tự truyện.

Sự quay lại không như kỳ vọng

Tuy nhiên, kể từ sau đại dịch, hồi ký của những người nổi tiếng “dường như đã quay trở lại”, O’Brien nói, đề cập đến nhiều cuốn sách của Mortimer, Connolly và Miriam Margolyes. Dù những cuốn sách này phần nào được độc giả đón nhận trong năm ngoái thì những tác phẩm tương tự trong năm nay lại không còn được như vậy.

Năm nay cuốn sách bán chạy nhất là Diddly Squat: 'Til the Cows Come Home của Clarkson, với 60.616 bản, ít hơn một nửa so với cuốn bán chạy nhất năm ngoái.

Trong khi vị trí thứ hai là tác phẩm của Perry với 35.931 bản. Các hồi ký về người nổi tiếng khác đã được xuất bản trong những tháng gần đây, chẳng hạn Who I am của Mel C, Ten của Rylan, Rising to the Surface của Lenny Henry và Gloves Off của Tyson Fury, thậm chí còn bán được ít hơn.

Theo Robb, “mạng xã hội đang cho phép chúng ta tiếp cận cuộc sống của những người nổi tiếng một cách dễ dàng và điều đó khiến các cuốn hồi ký trở nên kém hấp dẫn hơn khi chúng ta đã biết đủ thông tin về người đó. Do vậy, sẽ đến lúc không còn thị trường cho các cuốn hồi ký nữa”.