Biến thể Omicron khởi đầu đoạn kết đại dịch Covid-19?

Nhiều bằng chứng cho thấy Omicron chỉ gây triệu chứng nhẹ, tỷ lệ nhập viện và tử vong thấp. Giới chuyên gia nhận định biến thể này có thể là dấu hiệu báo trước sự kết thúc của đại dịch Covid-19.

Omicron có tới 30 đột biến và lây lan nhanh hơn gấp ít nhất 2 lần so với Delta, có thể làm tăng các ca nhiễm đột phá giữa những người đã tiêm chủng và tránh được khả năng miễn dịch cả tự nhiên lẫn do vắc xin mang lại. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ ví sự lây lan của biến thể này như thủy đậu.

Tuy nhiên, các triệu chứng do Omicron gây ra được đánh giá là nhẹ hơn so với Delta. Báo Japan Times dẫn các nghiên cứu ở cả Anh và Nam Phi cho thấy, nguy cơ phải nhập viện của những người nhiễm biến thể này thấp hơn 50-80%. Số ca nhiễm mới hàng ngày ở Nam Phi – nơi biến thể Omicron được phát hiện lần đầu vào cuối tháng 11 vừa qua – lên đến đỉnh điểm vào giữa tháng 12 rồi nhanh chóng giảm xuống, dẫn tới nhận định làn sóng nhiễm Omiron kéo dài không lâu.

Ngay từ đầu đại dịch, giới chuyên gia đã bàn luận về cách thức Covid-19 có thể kết thúc.

Sau tất cả, SARS-CoV-2 chỉ là một trong 7 virus của đại gia đình Corona. Một loại khác gây Hội chứng Hô hấp cấp tính nặng (SARS) có tỷ lệ tử vong cao hơn nhiều so với Covid-19 đã được kiểm soát thành công. Ổ dịch cuối cùng được biết đến là vào năm 2004.

Tiến sĩ Tetsuo Nakayama thuộc Viện Khoa học đời sống Kitasato và là giám đốc của Hiệp hội virus học lâm sàng Nhật Bản, cho biết, bốn loại virus khác hiện được xác định gây cảm lạnh thông thường dù chúng có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn trong giai đoạn đầu để đủ sức tồn tại sau đó.

"Về cơ bản, khi virus gia tăng khả năng lây nhiễm, nó sẽ giảm dần theo thời gian. Một ngày nào đó, loại virus corona mới có thể sẽ chỉ gây ra cảm lạnh thông thường, hoặc nó có thể biến mất hoàn toàn giống như SARS. Hội chứng Hô hấp Trung Đông (MERS) thì vẫn tiếp tục tồn tại nhưng không thường xuyên", ông Nakayama nói.

Theo một số chuyên gia, mặc dù Omicron gây ra các đợt lây nhiễm kỷ lục, đặc biệt là ở phương Tây, sự xuất hiện của biến thể mà Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xếp vào diện "đáng lo ngại" có thể dẫn tới kết thúc bất ngờ của đại dịch ngay trong năm 2022, cũng như SARS biến mất không dấu vết trong 2 năm.

"Tôi nghĩ có một cơ hội cho điều đó. Số ca nhiễm cúm Tây Ban Nha giảm mạnh trong năm thứ 3 của đại dịch cách đây một thế kỷ. Nếu các biện pháp cơ bản như đeo khẩu trang và giãn cách xã hội được thực hiện triệt để, có khả năng số ca nhiễm mới sẽ giảm đáng kể sớm nhất là vào năm 2023", Tiến sĩ Masahiko Okada thuộc Đại học Niigata nhận định. "Chẳng hạn, người Nhật đã rất cố gắng để đưa số ca nhiễm mới xuống gần 0 trong tháng 11 và 12. Điều đó có ý nghĩa tích cực cho tương lai. Nhưng người ta cũng buông lỏng cảnh giác vì đã tiêm vắc xin, như vậy không tốt".

WHO đã đưa ra khuyến cáo về quan điểm lạc quan quá mức, cho rằng thế giới cần phải chuẩn bị cho khả năng Covid-19 tiếp tục tồn tại. Mặc dù các nghiên cứu cho thấy, 3 loại vắc xin Pfizer-BioNTech, Moderna và AstraZeneca-Oxford đạt hiệu quả cao trong bảo vệ người nhiễm trước các triệu chứng nặng và tử vong, giới chuyên gia cho rằng số ca nhiễm Omicron vẫn có thể áp đảo các hệ thống chăm sóc sức khỏe.Cho đến nay, Covid-19 đã cướp đi mạng sống của khoảng 5,3 triệu người, bao gồm ước tính khoảng 3,5 triệu người trong năm 2021.

Một vấn đề gây quan ngại khác là tình trạng bất bình đẳng vắc xin toàn cầu. Tốc độ tiêm chủng chậm chạp ở một số khu vực trên thế giới có thể sẽ dẫn tới sự xuất hiện của các biến thể mới.

Theo WHO, hơn 100 quốc gia đang cung cấp mũi tiêm tăng cường, và 92 trong 194 thành viên của tổ chức này đã bỏ lỡ mục tiêu tiêm đầy đủ cho 40% dân số vào cuối năm 2021. Cùng lúc đó, tỷ lệ tiêm chủng ở hàng chục quốc gia vẫn chưa đến 10%. Một số chuyên gia cho rằng các nước đang phát triển có thể không hoàn thành chiến dịch tiêm chủng cho đến tận năm 2024, làm dấy lên lo ngại các biến thể mới sẽ tiếp tục xuất hiện trong năm 2022.

"Có nhiều người chưa tiêm vắc xin và chưa nhiễm bệnh ở châu Á và Đông Nam Á, và họ vẫn là mục tiêu của các đợt lây nhiễm mới. Vì vậy, sẽ rất khó hình dung thời hạn kiểm soát được đại dịch chừng nào họ tiêm ngừa hoặc khỏi bệnh và đạt được mức miễn dịch cao", Tiến sĩ Tetsuo Nakayama bình luận.