Bảo tồn và phát huy bền vững giá trị của di sản Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà

Ngày 11/3, tại Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng đón tiếp, làm việc ngày đầu tiên với Đoàn Giám sát Phản hồi của Trung tâm Di sản thế giới UNESCO và Liên minh bảo tồn thiên nhiên quốc tế IUCN trong chương trình đánh giá công tác quản lý, bảo vệ di sản thế giới Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Thị Hạnh, Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng Hoàng Minh Cường cùng lãnh đạo các sở, ban, ngành liên quan của hai địa phương làm việc với Đoàn.

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Thị Hạnh cũng nhấn mạnh: Kể từ thời điểm được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới cách đây 30 năm, tỉnh Quảng Ninh luôn đặc biệt quan tâm và nỗ lực bảo tồn, phát huy bền vững giá trị của Vịnh Hạ Long. Với quan điểm xuyên suốt: Không đổi môi trường lấy phát triển kinh tế, đến nay, Vịnh Hạ Long với hơn 1.500km2 diện tích mặt nước và 2.500 đảo đá lớn nhỏ vẫn luôn được bảo vệ nguyên trạng.

Tỉnh Quảng Ninh đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của Vịnh Hạ Long, đảm bảo sự cân bằng giữa bảo vệ di sản và phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, tập trung xây dựng và không ngừng hoàn thiện các quy hoạch, quy chế, kế hoạch quản lý tổng thể nhằm bảo vệ và phát huy các giá trị nổi bật toàn cầu của di sản. Các văn bản quan trọng như: Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi danh lam thắng cảnh Vịnh Hạ Long; Kế hoạch quản lý di sản Vịnh Hạ Long; và Quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản đã được ban hành và triển khai hiệu quả. Để đảm bảo hiệu quả cao nhất trong quản lý, Quảng Ninh cũng đã thực hiện cập nhật phân vùng chi tiết các khu vực quản lý trên bản đồ di sản thế giới Vịnh Hạ Long; xây dựng Kế hoạch phát triển du lịch bền vững và Hệ thống quản lý tổng hợp khách du lịch.

Để bảo vệ hệ sinh thái khu vực di sản, tỉnh đã nghiêm cấm hoạt động chuyển tải clinker xi măng trên vịnh; di dời hoạt động khai thác than cùng các hoạt động tiểu thủ công nghiệp ra khỏi vùng lõi cũng như vùng đệm di sản; cấm hoàn toàn hoạt động đánh bắt thuỷ sản trong khu vực di sản; thay thế phao xốp tại các công trình nổi trên vịnh bằng các vật liệu nổi bền vững hơn; di dời dân cư sống trong vùng lõi di sản lên bờ; cấm sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần trên Vịnh Hạ Long...

Quảng Ninh cũng là địa phương đầu tiên trong toàn quốc triển khai đánh giá sức tải du lịch của Vịnh Hạ Long. Kết quả này đã được các cơ quan chuyên môn sử dụng trong việc ban hành cơ chế chính sách, xây dựng kế hoạch quản lý di sản và hoạt động du lịch...

Sau khi Quần đảo Cát Bà được công nhận là Di sản thế giới, Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà đã trở thành Di sản thế giới liên vùng đầu tiên trong cả nước. Trên cơ sở cam kết tiếp tục phối hợp chặt chẽ để quản lý và bảo vệ tính toàn vẹn Giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản thế giới Vịnh Hạ long – Quần đảo Cát Bà, tỉnh Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng đã chủ động phối hợp, ký triển khai thành lập Hội đồng quản lý, hoàn thiện Quy chế phối hợp, ký Quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà; Kế hoạch quản lý Di sản thế giới vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn đến năm 2045, trình cấp thẩm quyền phê duyệt theo quy định, giúp thúc đẩy phát triển bền vững giá trị di sản của hai địa phương.

Trong buổi làm việc ngày 11/3, Đoàn Giám sát Phản hồi của Trung tâm Di sản thế giới UNESCO và Liên minh bảo tồn thiên nhiên quốc tế IUCN đánh giá cao những nỗ lực và tính hiệu quả các giải pháp của tỉnh Quảng Ninh cũng như TP Hải Phòng đã thực hiện trong việc bảo vệ Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà. Trong đó, đoàn đặc biệt đánh giá cao nỗ lực của Quảng Ninh trong việc di dời dân cư tại vùng lõi của Vịnh Hạ Long lên bờ, cũng như việc đánh giá sức tải của Vịnh để xây dựng kế hoạch phát triển du lịch bền vững.

Đoàn cũng đề nghị hai địa phương báo cáo bổ sung một số vấn đề về các hoạt động phối hợp quản lý di sản giữa hai địa phương; làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác phối hợp quản lý; áp dụng thực tế trong quản lý trên cơ sở đánh giá sức tải di sản; các quy định về bảo vệ môi trường cũng như việc quy hoạch và xây dựng các dự án trên địa bàn….

Trong đó, liên quan đến việc các dự án xây dựng ven bờ, tỉnh Quảng Ninh cũng khẳng định, tất cả các dự án đều được triển khai tại vùng đệm và không có bất cứ ảnh hưởng nào tới vùng lõi di sản. Tất cả các dự án khi được phê duyệt đều phải tiến hành đánh giá tác động môi trường, cũng như tuân thủ quy hoạch chung, quy chuẩn chung trong xây dựng theo các quy định hiện hành. Trong quá trình triển khai được quản lý và giám sát chặt chẽ, nếu có các tác động tiêu cực thì phải khắc phục ngay. Các dự án được triển khai đảm bảo chất lượng, đạt hiệu quả kinh tế - xã hội, song vẫn bảo vệ các giá trị tự nhiên của khu di sản, tạo ra cho cộng đồng địa phương những lợi ích thiết thực.

Ngày 12/3, Đoàn sẽ tiếp tục đánh giá thực địa vùng đệm Vịnh Hạ Long. Sáng ngày 13/3, Đoàn sẽ làm việc với các chuyên gia du lịch và môi trường về Kế hoạch phát triển du lịch Vịnh Hạ Long bền vững và công tác quản lý, bảo vệ môi trường Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà. Tiếp đó, đoàn sẽ làm việc tại Quần đảo Cát Bà, đánh giá thực địa Vịnh Lan Hạ. Chương trình làm việc sẽ kéo dài tới 14/3.

Theo đại diện UNESCO Việt Nam, Vịnh Hạ Long và Quần đảo Cát Bà đã được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên thế giới nhờ vẻ đẹp tự nhiên và giá trị sinh thái độc đáo. Mô hình hợp tác quản lý Di sản liên tỉnh này cũng là một phần mô thức tham khảo quan trọng để xây dựng Luật Di sản Văn hoá vừa được Quốc hội thông qua cuối năm 2024. Thông qua việc mời Đoàn Giám sát Phản hồi của Trung tâm Di sản thế giới và IUCN đánh giá tổng thể hiện trạng bảo tồn Vịnh Hạ Long – Quần đảo cát Bà theo đề nghị của Uỷ ban Di sản thế giới, tỉnh Quảng Ninh và TP Hải Phòng mong muốn đây sẽ là cơ hội để tiếp tục nhận được những tư vấn, góp ý từ các chuyên gia quốc tế về công tác bảo tồn và phát huy bền vững giá trị của di sản. Các khuyến nghị từ Đoàn Giám sát sẽ là cơ sở quan trọng để tiếp tục triển khai các biện pháp bảo vệ và phát triển khu di sản trong tương lai.