Bảo quản thực phẩm ngày Tết: Làm đúng để không… rước họa

Mùa Tết, bữa ăn gia đình thêm phần phong phú, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc thực phẩm.

Với thời tiết nóng ẩm, tủ lạnh là giải pháp hiệu quả để giữ thực phẩm tươi ngon. Tuy nhiên, nhiều người vẫn băn khoăn không biết bảo quản sao cho đúng.

Trăm mối lo bảo quản thực phẩm

Chị Triệu Kim Tiền (33 tuổi, TPHCM) rất cẩn trọng trong việc đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, đặc biệt là khi nhà có con nhỏ. Để đảm bảo dinh dưỡng cho con, chị ưu tiên nấu thức ăn tươi mới mỗi ngày và không cho con dùng lại đồ ăn cũ.

“Dù công việc của hai vợ chồng khá bận rộn, nhưng tôi luôn lo lắng rằng thức ăn bảo quản trong tủ lạnh, sau khi hâm nóng, sẽ mất chất dinh dưỡng. Vì vậy, tôi chọn mua thực phẩm tươi sống và nấu ăn trong ngày để đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho đường ruột của con”, chị Tiền chia sẻ.

Cùng quan điểm, anh Nguyễn Thành Vinh (37 tuổi, Lâm Đồng) cũng cho rằng, thực phẩm tươi ngon luôn là lựa chọn tối ưu. Tuy nhiên, vào dịp Tết, khi lượng thức ăn tăng lên, việc bảo quản đúng cách trở nên rất cần thiết để duy trì chất lượng và vệ sinh thực phẩm. Gia đình anh Vinh sử dụng hai tủ lạnh riêng biệt, một để bảo quản đồ sống, một để lưu trữ thực phẩm đã chế biến.

“Dù đã cố gắng bảo quản cẩn thận, nhưng mỗi khi Tết đến, thức ăn thường rất nhiều. Tình trạng hư hỏng hoặc giảm độ ngon sau khi hâm lại vẫn xảy ra thường xuyên”, anh Vinh cho biết. Anh Vinh cũng nhận định: “Tủ lạnh thực sự rất hữu ích. Nhưng nếu thực phẩm để quá lâu hoặc bảo quản không đúng cách, hương vị sẽ không còn tươi ngon như ban đầu”.

Theo BS.CKII Huỳnh Ngọc Phương Thủy, Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Hùng Vương (TPHCM), chất lượng của thực phẩm đông lạnh phụ thuộc vào loại thực phẩm, phương pháp đông lạnh và điều kiện bảo quản. Các món thường xuất hiện trên mâm cơm gia đình ngày Tết như bánh chưng, bánh tét, giò, chả, thịt đông, dưa hành… đều cần được bảo quản hợp lý.

Đối với bánh chưng, bánh tét, một số gia đình tránh bảo quản trong tủ lạnh vì sợ bánh bị “lại gạo” (cứng). Tuy nhiên, khi thời tiết nóng, nên bảo quản ở ngăn mát. Trước khi sử dụng, hãy hấp hoặc luộc lại. Nếu bánh có dấu hiệu mốc trắng, lên men, hoặc mùi chua, cần bỏ ngay để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe.

Giò, chả nên được giữ ở nhiệt độ thường (dưới 25 độ C) nếu dùng trong thời gian ngắn. Khi bảo quản ngăn mát, giò chả có thể sử dụng trong 4 - 6 ngày; còn nếu để ở ngăn đá, thời gian bảo quản kéo dài đến 10 ngày. Đối với thịt đông và thực phẩm đã qua chế biến, nên chia thành từng phần nhỏ, vừa đủ cho mỗi bữa ăn, để bảo quản trong ngăn mát. Điều này giúp giữ trọn hương vị và đảm bảo thực phẩm dùng được lâu hơn.

Nguyên tắc chung

Chia sẻ thêm về nguyên tắc bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh, BS.CKII Huỳnh Ngọc Phương Thủy cho rằng, nguyên tắc chung là nên sử dụng nguyên liệu đông lạnh thay vì thực phẩm đông lạnh.

“Thực phẩm tươi sống sẽ mất vitamin và khoáng chất theo thời gian nếu để ở môi trường bên ngoài. Mặt khác, có một số loại thực phẩm sẽ giữ được vitamin và khoáng chất khi được bảo quản trong tủ lạnh. Ví dụ, nguyên liệu đông lạnh như rau, thịt và hải sản chỉ trải qua quá trình sơ chế và được đông lạnh, do đó sẽ chứa hầu hết các chất dinh dưỡng quý giá”, BS Thủy cho hay.

Theo BS Thủy, các thực phẩm đông lạnh đã qua chế biến thường chứa nhiều muối, chất béo bão hòa và có lượng đường cao... góp phần gây ra huyết áp cao và tăng nguy cơ đột quỵ, bệnh tim và suy tim, ngoài ra thực phẩm đông lạnh có thể được cho thêm các chất phụ gia để tăng hương vị cho món ăn.

Đối với thực phẩm chế biến sẵn như chả, giăm bông, giò, xúc xích thì có thể để được từ 4 - 6 ngày, ngăn đá có thể 8 - 10 ngày. Thông thường những thực phẩm được nấu chín như thịt gà, thịt bò, thịt heo... chỉ nên được bảo quản từ 1 đến 2 ngày trong tủ lạnh. Bởi vì, khi đem từ tủ lạnh ra “kho đi kho lại” sẽ làm giảm chất lượng của thực phẩm, món ăn không đảm bảo độ ngon và an toàn cho người dùng.

Bác sĩ Thủy nhấn mạnh, thời gian bảo quản thức ăn chín trong tủ lạnh phụ thuộc rất nhiều vào cách bảo quản. Trước khi cho vào tủ lạnh, cần bọc kín thức ăn để tránh tiếp xúc với không khí. Thức ăn cũng cần được để nguội hoàn toàn trước khi đặt vào tủ lạnh, vì nếu còn nóng, nhiệt độ cao sẽ tạo ra hơi nước khi gặp môi trường lạnh. Hơi nước này có thể thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn có hại, gây nguy cơ ngộ độc cho toàn bộ thực phẩm trong tủ lạnh.

Ngoài ra, thức ăn chín sau khi lấy ra khỏi tủ lạnh cần được hâm nóng hoặc nấu lại ngay để ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập. Thực tế, bất kể thực phẩm sống hay chín, khi để trong tủ lạnh đều rất nhạy cảm với vi khuẩn. Tủ lạnh chỉ có tác dụng ức chế sự phát triển của vi khuẩn, chứ không thể tiêu diệt hoàn toàn. Vì vậy, nếu ăn thực phẩm mà không hâm nóng lại, bạn có thể gặp các vấn đề như đầy bụng, khó tiêu hoặc tiêu chảy.

Đặc biệt, không nên để các loại rau đã chế biến vào tủ lạnh. Lý do, khi xào nấu ở nhiệt độ cao, có nêm muối, các vi khuẩn trong thức ăn sẽ phát triển nhanh tạo thành chất gây ung thư. Rau thừa sẽ không tốt cho sức khỏe. Điều này giống như người hay ăn các thực phẩm chế biến từ rau củ muối có khả năng bị ung thư dạ dày rất cao.

Các bác sĩ cũng khuyến cáo, dù tủ lạnh có thể giúp kéo dài thời gian bảo quản thực phẩm, nhưng không có loại thực phẩm nào có thể bảo quản mãi mãi. Nếu trên bao bì thực phẩm ghi rõ hạn sử dụng, điều đó có nghĩa thực phẩm cần được sử dụng trước thời điểm đó. Sau khi vượt qua hạn sử dụng, thực phẩm có nguy cơ bị ôi thiu, biến chất hoặc trở nên nguy hiểm nếu tiếp tục tiêu thụ.

Thực tế, một số thực phẩm có thể trông vẫn tươi ngon và có mùi thơm ngay cả khi đã quá hạn sử dụng ghi trên bao bì. Tuy nhiên, điều này không đảm bảo rằng thực phẩm an toàn để ăn. Lý do, nó có thể đã chứa các mầm bệnh tiềm ẩn, là nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm.