Khi dịch Covid-19 xuất hiện và bùng phát mạnh tại TP Vũ Hán (Trung Quốc), Quảng Ninh được xác định là vùng “trọng điểm của trọng điểm”, bởi không chỉ có đường biên giới trên bộ, trên biển với Trung Quốc mà còn là một trong những địa bàn du lịch trọng điểm của cả nước. Nhận diện rõ nguy cơ, các cấp ủy, chính quyền và nhân dân Quảng Ninh xác định không để dịch xâm nhập, lây lan và bùng phát trên địa bàn tỉnh là mệnh lệnh sống còn, là nhiệm vụ cấp bách. Bằng phương châm “3 trước, 4 tại chỗ”, từ xa, từ sớm, từ cơ sở, phát huy cao độ tinh thần “Kỷ luật và Đồng tâm” của người dân Vùng mỏ, Quảng Ninh đã giữ vững địa bàn an toàn trong đợt dịch đầu tiên, giữ trọn niềm tin cả nước về địa phương tuyến đầu chống dịch.

Những ngày giáp Tết Nguyên đán Canh Tý 2020, Trung Quốc phải hủy bỏ các lễ hội đón Tết Nguyên đán và phong tỏa Vũ Hán do sự xuất hiện của một chủng virus corona mới. Chịu trách nhiệm quản lý tuyến biên giới, một trong những khu vực trọng yếu của TP Móng Cái, trong đó có 7 đường dân sinh với phía Trung Quốc, Trung tá Nguyễn Thành Lê, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Pò Hèn (xã Hải Sơn) lòng như lửa đốt trong buổi trực những ngày cuối cùng của năm.

Đồn trưởng Nguyễn Thành Lê nhớ lại: Ngày 29 tháng Chạp dồn dập điện báo từ Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh thông báo tình hình dịch bệnh do virus corona gây ra ở Trung Quốc đang diễn biến phức tạp được gửi về. Một loạt công điện của tỉnh, của Bộ Chỉ huy và thành phố về tăng cường giám sát, kiểm tra biên giới để tránh tình trạng xuất, nhập cảnh trái phép, bảo vệ an ninh vùng biên, không để dịch bệnh xâm nhập vào nội địa. Lúc đó những câu hỏi cứ ập tới trong đầu tôi là làm sao ra một kế hoạch nhanh, một kế hoạch phòng thủ hoàn hảo phối tác chiến để ngăn ngừa dịch xâm nhập từ Trung Quốc vào Việt Nam qua những đường mòn, lối mở? Làm sao để người dân hiểu rõ và phối hợp nhiệt tình hiệu quả nhất?...

Cả Đồn Biên phòng Pò Hèn có 45 chiến sĩ, lúc đó có 13 chiến sĩ theo lịch được về nhà nghỉ Tết từ chiều 28 tháng Chạp. Nhận thấy tình hình khẩn cấp, tối mùng 1 Tết, Trung tá Lê gọi điện cho những lãnh đạo cốt yếu của Đồn là Thiếu tá Vũ Văn Lương đang ở TX Quảng Yên và Chính trị viên Mai Văn Thể (nay là Chính trị viên Đồn Biên phòng Bắc Sơn, TP Móng Cái) đang ở tỉnh Thái Bình, có mặt gấp để lên kế hoạch đối phó với dịch. Ngay mùng 2 Tết, lãnh đạo của Đồn đã có mặt, lên kế hoạch chuẩn bị "bày binh bố trận" với các chốt chặn dọc sông Ka Long. Đến mùng 4 Tết, 100% quân số của Đồn đã có mặt sớm hơn so với ngày nghỉ cho phép, để triển khai gấp các hoạt động tăng cường bảo vệ biên giới.

Từ mùng 4, 5 Tết, đơn vị đã bố trí ngay 1 đội cơ động, 4 tổ lâm thời, lập 12 chốt trên biên giới để quản lý biên giới theo 3 vòng. Vòng thứ nhất là quản lý sông biên giới sử dụng đội xuồng. Vòng thứ hai là lực lượng quản lý bờ sông biên giới. Vòng thứ ba là tổ lâm thời chốt chặn ở các vị trí giáp ranh với các địa bàn khác để kiểm soát tất cả người và phương tiện tới địa bàn xã Hải Sơn. Khi đó, 95% quân số của Đồn đã giăng khắp dọc biên giới, chia quân thành 2 ca đảm bảo thời gian 24h/ngày.

Thời điểm đó, không chỉ CBCS Đồn Biên phòng Pò Hèn mà cả TP Móng Cái - địa bàn được xác định là tuyến đầu, đều gác lại niềm vui hân hoan đón Tết cổ truyền của dân tộc, để căng mình chống dịch. Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Lê Văn Ánh (khi đó là Bí thư Thành ủy Móng Cái) kể: Chiều 29 tháng Chạp tôi nhận thông tin từ các cơ quan chuyên môn về tình hình dịch bệnh do virus corona gây ra tại TP Vũ Hán (tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc) và dự báo khả năng dịch có thể tác động đến rất nhiều nước, trong đó TP Móng Cái là một trong những địa bàn nguy cơ cao. Nhận diện tình hình, Móng Cái ngay lập tức chuyển trạng thái, các cuộc họp khẩn cấp, trực tuyến tới các xã, phường được tổ chức. Cả thành phố lúc đó yêu cầu trực 100% quân số, các lực lượng quân đội, y tế, đoàn thanh niên được huy động tối đa. Các đồng chí lãnh đạo thành phố được phân công bám, nắm địa bàn, trực tiếp kiểm tra để đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ của các lực lượng. Các phương án tác chiến ngay lập tức được thống nhất và quyết định hành động ngay.

Rất nhanh chóng, gần 100 chốt kiểm soát hoạt động 24h/ngày đã được thiết lập tại các cửa khẩu, đường mòn, lối mở kéo dài từ Móng Cái đến Hải Hà, Bình Liêu. Người Việt Nam nhập cảnh qua Cửa khẩu quốc tế Móng Cái từ 16h00 ngày 1/2/2020 đều được cách ly nghiêm ngặt, để quản lý và theo dõi, giám sát sức khỏe trong 14 ngày. 17/17 xã, phường của thành phố thiết lập “pháo đài” chống dịch, cao hơn cấp độ của tỉnh và quốc gia, với quyết tâm không để dịch xâm nhập bằng bất cứ con đường nào. Trung tâm Y tế thành phố vừa hoàn thành xây dựng, nhanh chóng được thiết lập thành Bệnh viện cách ly đặc biệt; một số khách sạn được trưng dụng làm nơi cách ly. Nhân dân toàn thành phố được khám sức khỏe.

Những ngày đầu giữa bộn bề nỗi lo chưa "biết địch, biết ta", cùng với sự chỉ đạo, vào cuộc rốt ráo của chính quyền, người dân ở thành phố vùng biên Móng Cái đã "đứng yên" khi Tổ quốc cần. Áp sát với đất nước là tâm điểm dịch của thế giới, nhưng cư dân thành phố không di cư về sâu trong nội địa để làm khó cho kiểm soát tình hình, mà tất cả đều ở tại nhà để cán bộ y tế đến khám sức khỏe, khai báo y tế, góp phần hỗ trợ chính quyền thực hiện tốt việc kiểm soát nhân khẩu, xây dựng được sơ đồ dịch tễ toàn dân, tăng cường giải pháp phòng chống dịch hiệu quả. Các chủ doanh nghiệp đã quyết định dành toàn bộ khách sạn của mình làm nơi cách ly người Việt Nam về nước qua Cửa khẩu quốc tế Móng Cái dù đang là những ngày Tết. Các cô giáo, cán bộ văn phòng các xã, phường tình nguyện làm công tác hậu cần phục vụ cho đồng bào ở các khu cách ly.

Trực tiếp thị sát tại TP Móng Cái trong mùng 9 Tết Canh Tý, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đánh giá cao thành phố đã triển khai rất nhanh, bài bản, khoa học những chỉ đạo của Trung ương trong việc phòng, chống dịch. “Thành phố đã nhanh chóng tạm dừng hoạt động qua lại cửa khẩu của cư dân biên giới; tạm đóng tất cả các đường mòn, lối mở biên giới trên địa bàn thành phố, không đưa người sang Trung Quốc và để người Việt Nam sang lao động, làm việc tại vùng có dịch của Trung Quốc; thực hiện kiểm soát chặt chẽ, nghiêm ngặt các quy định, quy trình kiểm dịch y tế tại cửa khẩu ở mức cao nhất. Đặc biệt thành phố đã chọn đúng thời điểm "vàng" triển khai các công tác phòng, chống dịch. Từ việc nhanh chóng thành lập Bệnh viện cách ly đặc biệt để có thể xử trí khi phát hiện trường hợp nhiễm bệnh, đến việc chọn đúng thời điểm nghỉ Tết để tổ chức khám sức khỏe toàn dân. Người dân ủng hộ các chỉ đạo của chính quyền và sát cánh cùng với chính quyền nêu cao trách nhiệm cộng đồng trong việc phòng, chống  dịch”.

Gần 3 tháng trời ròng rã, Trung tá Nguyễn Thành Lê cùng những người lính biên phòng Pò Hèn đã gác lại niềm vui, nỗi buồn, duy trì tinh thần của người lính hiên ngang giữa núi trời Đông Bắc để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tuần tra, ngăn chặn người xuất, nhập cảnh trái phép. Cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Pò Hèn cùng với Đảng bộ, chính quyền và nhân dân TP Móng Cái nỗ lực vượt qua những cam go nhất, chiến thắng trong trận chiến ngăn giặc Covid-19 xâm nhập vào địa bàn.

Nhìn lại những ngày chống dịch trong đợt đầu tiên của toàn tỉnh ở TP Móng Cái “trọng điểm của trọng điểm”, Quảng Ninh đã hoàn toàn làm chủ trận chiến với "giặc Covid-19", bảo vệ an toàn sức khỏe của nhân dân, không để xuất hiện bất cứ ca bệnh nào trong cộng đồng. Thành quả có được là sự chủ động, từ xa, từ sớm, từ cơ sở và trên hết đó là tinh thần “Kỷ luật và Đồng tâm” trong cơn đại dịch.

Trong gần 3 tháng chống dịch, toàn Đảng bộ, toàn quân, toàn dân tỉnh Quảng Ninh đã đồng tâm, đồng sức tham gia đánh “giặc dịch” ở quy mô chưa từng có trong tiền lệ, cùng đối mặt với khủng hoảng, những xáo trộn về sinh hoạt, kinh tế, việc làm. Khi bước vào giai đoạn 2 của đợt dịch thứ nhất càng khó khăn và cam go hơn vì ứng phó với dịch thời điểm đó không chỉ ở tuyến biên giới giáp với Trung Quốc mà là trăm ngả đổ về, từ trong phát ra. Trong đó nguồn lây được xác định chủ yếu từ các du khách người nước ngoài hoặc người Việt Nam ở nước ngoài trở về từ các vùng có dịch hoặc trên chuyến bay có bệnh nhân nhiễm Covid-19, nhưng đối sách xử lý của Quảng Ninh vẫn đảm bảo kịp thời, chặt chẽ, không bị động, bất ngờ. Những cuộc họp khẩn cấp diễn ra trong đêm để triển khai ngay giải pháp phù hợp trước các diễn biến nhanh của dịch bệnh, những quyết định sáng suốt đóng - mở cửa khẩu trong từng thời điểm vừa đảm bảo an toàn phòng dịch, vừa giữ được cơ hội sản xuất, kinh doanh cho doanh nghiệp; những biện pháp phòng, chống dịch từ ngăn chặn, cách ly triệt để, phát hiện sớm, chăm sóc điều trị tốt và tuyên truyền kêu gọi toàn dân nâng cao tinh thần cảnh giác, trách nhiệm trong phòng, chống dịch đều được thực hiện rất nghiêm ngặt và nhận được sự đồng lòng, nhất trí cao của nhân dân.

Từng người dân, từng khu dân cư trên địa bàn tỉnh luôn tuân thủ các hướng dẫn, chủ động phương pháp phòng, chống dịch cho cá nhân, cho gia đình và cộng đồng một cách tốt nhất. Các tổ dân thôn, khu phố tích cực phát tờ rơi, "gõ cửa từng nhà dân", sử dụng loa của phường, của xã để thông tin được lan toả rộng rãi để không chỉ người lớn, mà trẻ nhỏ cũng được "phổ cập kiến thức". Mỗi người dân cũng nhận thức đúng hơn, đầy đủ hơn về dịch bệnh và có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng, không mất bình tĩnh, tin tưởng vào các giải pháp từ phía chính quyền tỉnh. Nhờ đó mà khi thông tin liên tiếp về các bệnh nhân nhiễm Covid-19 là những du khách nước ngoài đã đến tham quan, nghỉ dưỡng tại Hạ Long, người dân không đổ xô mua hàng tích trữ, không di chuyển chạy dịch, thậm chí nhiều gia đình tình nguyện hoãn đám cưới mặc dù trước đó đã ấn định thời gian.

Nâng cao ý thức, trách nhiệm, cùng với chính quyền chống dịch, người dân rất tích cực thực hiện khám sức khỏe y tế toàn dân, góp phần cùng chính quyền, cơ quan chuyên môn quản lý nhân khẩu, xây dựng hồ sơ y tế điện tử, sơ đồ dịch tễ toàn dân. Giám đốc Sở Y tế Nguyễn Trọng Diện cho biết: Chỉ trong vòng hơn 1 tháng, toàn tỉnh đã có hơn 1,2 triệu người dân được khám sàng lọc, khai báo y tế. Quảng Ninh là tỉnh đầu tiên trong nước triển khai và hoàn thành công tác này, với cách làm cán bộ y tế đến từng nhà thực hiện việc khám sức khỏe, không làm phát sinh về mặt thủ tục hành chính, không tập trung đông người ở các trạm y tế xã, phường. Người dân vừa được khám sức khỏe kịp thời, vừa được cung cấp thông tin dịch tễ cần thiết để nâng cao ý thức tự phòng tránh cho mình, cũng chính là bảo vệ cho cộng đồng.

Nhìn lại những ngày chống dịch của tỉnh trong đợt dịch đầu tiên thấy rằng với các kịch bản ứng phó chủ động nhận diện, chủ động phương án xử lý nên đã giữ được "sạch" sân nhà. Chiến lược "vàng" của Quảng Ninh không chỉ là những bệnh viện cách ly đầu tiên trong cả nước được thành lập với đầy đủ thiết bị hiện đại và đội ngũ cán bộ, y, bác sĩ giỏi chuyên môn, sẵn sàng làm nhiệm vụ 24h/ngày, những trung tâm thu dung, điều trị được thành lập ngay, những đội phản ứng nhanh lập tức có mặt ở những nơi xảy ra dịch bệnh, mà trên tất cả đó là chiến lược của tinh thần "Kỷ luật và Đồng tâm" trong cơn đại dịch. Những quyết định sáng suốt đóng - mở cửa khẩu trong từng thời điểm vừa đảm bảo an toàn phòng, chống dịch, vừa giữ được cơ hội sản xuất, kinh doanh cho doanh nghiệp, tạo sự yên tâm, tin tưởng của nhà đầu tư đối với chính quyền trong mọi tình huống; các phương án đón người Việt trở về từ tâm dịch Vũ Hán (Trung Quốc), Hàn Quốc qua Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn an toàn, đúng quy định đã khẳng định một Quảng Ninh bình tĩnh, chủ động, kịp thời, chính xác trong cuộc chiến chống "giặc Covid-19".

Chính từ sự đoàn kết, đồng lòng, những chiến lược "vàng" được đưa ra đúng thời điểm "vàng", kết thúc đợt dịch thứ nhất, Quảng Ninh không để ca bệnh nào lây nhiễm trong cộng đồng, bảo vệ an toàn sức khỏe, tính mạng của nhân dân, giữ được trọn vẹn niềm tin của cả nước về tinh thần chống dịch của địa phương ở tuyến đầu.